����ý

Ffocws dysgu

Dysga sut i dreiglo’n gywir yn arbennig ar ôl y rhan fwyaf o’r arddodiaid, ee am funud.

Mae'r wers hon yn cynnwys:

• un fideo
• tri gweithgaredd

Learning focus

Learn how to mutate correctly, especially after most prepositions, eg am funud.

This lesson includes:

• one video
• three activities

For an English version of this lesson, scroll below.

Beth yw arddodiad?

Mae arddodiad yn dangos y berthynas rhwng gair ac enw neu ragenw.

Dyma'r arddodiaid mwyaf cyffredin yn Gymraeg:

• am, ar, at
• dan, dros, drwy
• wrth, gan, heb
• hyd, i, o

Mae'r arddodiaid yma yn arbennig iawn, oherwydd mae treiglad meddal yn gorfod dilyn pob un. Felly, mae'n bwysig iawn i ti geisio eu cofio nhw.

Gweithgaredd 1

Beth am geisio cofio'r arddodiaid uchod ar ffurf rhigwm neu gerdd? Mae'r fideo isod yn rhoi rhai syniadau i ti o sut i'w cofio.

Os wyt ti eisiau, gelli di newid y drefn i'w cofio'n well. Beth bynnag yw'r hawsaf i ti wrth geisio eu dysgu!

Fideo

Gwylia'r wers gan athrawes Gymraeg i ddeall mwy am ba arddodiaid sydd angen treiglad meddal ar eu hôl.

Nodiadau ar gyfer rhieni

Ar ôl gwylio'r fideo, bydd disgyblion yn gallu:

• cofio'r arddodiaid hynny sydd angen treiglad meddal ar eu hôl
• deall pa lythrennau sy'n treiglo'n feddal
• treiglo yn gywir ar ôl arddodiaid arbennig

Treiglo'n feddal ar ôl arddodiaid

Mae treigladau'n golygu bod rhai llythrennau ar ddechrau gair yn gallu newid. Mae'r newid yn dibynnu ar ba air sy'n dod o flaen y llythyren. Mae angen treiglo'n feddal ar ôl yr arddodiaid sydd wedi eu nodi uchod.

Dyma dabl i dy helpu i gofio'r treigladau meddal. Mae'n dangos enghreifftiau o eiriau yn treiglo'n feddal ar ôl yr arddodiaid arbennig.

Enghreifftiau

Edrycha ar sut mae arddodiaid yn cael eu defnyddio yn y brawddegau isod. Mae pob arddodiad o’r rhestr uchod wedi achosi i’r gair sy’n dilyn dreiglo’n feddal.

• Es i i'r dre __ar f__ws wyth o'r gloch.
• Ymddiheurodd __am b__eidio â dweud y gwir wrth ei gyfaill.
• Ei breuddwyd hi yw i chwarae __dros G__ymru.

Dyma enghreifftiau o frawddegau eraill. Wyt ti'n gallu gweld bod mwy nag un treiglad meddal ynddyn nhw? Mae hyn am eu bod yn dilyn nifer o arddodiaid gwahanol o fewn yr un frawddeg.

• Es i i'r gwely __am d__deg o'r gloch neithiwr __gan o__beithio cael noson __o g__wsg.
• Dw i __ar b__igau'r drain __i w__ybod canlyniad y gystadleuaeth.
• Danfonais i ebost __at g__yfaill yn sôn __am l__yfr gwych.

Eithriadau

Does dim angen treiglo ar ôl pob arddodiad - dim ond ar ôl yr arddodiaid yn rhigwm 'am, ar, at'. Er enghraifft, does dim angen treiglo ar ôl yr arddodiaid cyffredin hyn:

• rhag
• er
• nes
• cyn

Gweithgaredd 2

Cywira'r brawddegau canlynol. Ond bydda'n ofalus - nid pob brawddeg sy'n cynnwys gwall!

1. Dw i'n brysur iawn - allwch chi aros am munud os gwelwch yn dda?
2. Mae dros miliwn o bobl yn byw yn y ddinas.
3. Aeth hi allan cyn pump o'r gloch.
4. Roedd y disgyblion dan pwysau mawr cyn yr arholiadau.
5. Wrth redeg allan o'r tŷ, gwelodd ei fam yn cyrraedd adref yn y car.
6. Cafodd y parti diwedd tymor ei drefnu gan criw o ffrindiau ym Mlwyddyn 6.
7. Wyt ti heb gweld yr athro bore 'ma?
8. Llwyddon ni stopio'r ci rhag rhedeg i'r ffordd.

Gweithgaredd 3

Uwcholeua'r gwallau treiglo - mae saith camgymeriad i gyd. Pob lwc!

What is a preposition?

A preposition shows the relationship between a word and a noun or pronoun.

These are the most common prepositions in Welsh:

• am, ar, at (about/around, on, to/towards)
• dan, dros, drwy (under, over, through)
• wrth, gan, heb (by, from, without)
• hyd, i, o (until, to, from)

These prepositions are very special because a soft mutation must follow each of them. Therefore, it is very important that you try to remember them.

Activity 1

How about trying to remember the prepositions above as a rhyme or a poem? The video below gives you some ideas as to how to remember them.

If you want, you can change the order to remember them better. Whatever is easiest for you!

Video

Watch the lesson below where a Welsh teacher helps you understand more about which prepositions need a soft mutation after them.

Notes for parents

After watching the video, students will be able to:

• remember the prepositions that need to be followed by a soft mutation
• understand which letters take the soft mutation
• mutate correctly after certain prepositions

Soft mutation after prepositions

The mutations mean that some letters at the beginning of words can change. The change depends on which word comes before the letter. A soft mutation is needed after the prepositions listed above.

Here’s a table to help you remember the soft mutations. It shows examples of soft mutations after certain prepositions.

Examples

See how the prepositions are used in the sentences below. Every preposition from the above list has caused the following word to softly mutate.

• Es i i'r dre __ar f__ws wyth o'r gloch. (I went to town on the eight o’clock bus.)
• Ymddiheurodd __am b__eidio â dweud y gwir wrth ei gyfaill. (He apologised for not telling his friend the truth.)
• Ei breuddwyd hi yw i chwarae __dros G__ymru. (Her dream is to play for Wales.)

Here are some other examples of sentences. Can you see more than one soft mutation in them? This is because there are many different prepositions in the same sentence.

• Es i i'r gwely __am d__deg o'r gloch neithiwr __gan o__beithio cael noson __o g__wsg. (I went to bed at ten o’clock last night hoping to have a good night’s sleep.)
• Dw i __ar b__igau'r drain __i w__ybod canlyniad y gystadleuaeth. (I’m on tenterhooks waiting to know the result of the competition.)
• Danfonais i ebost __at g__yfaill yn sôn __am l__yfr gwych. (I sent an email to a friend to tell them about a great book.)

Exceptions

A mutation is not needed after every preposition – only after the ones mentioned above. For example, there is no need to mutate after these common prepositions:

• rhag (from/against)
• er (despite/for the sake of)
• nes (until)
• cyn (before)

Activity 2

Correct the sentences below. But be careful - not every sentence contains an error!

1. Dw i'n brysur iawn - allwch chi aros am munud os gwelwch yn dda? (I’m very busy – could you wait a minute, please?)
2. Mae dros miliwn o bobl yn byw yn y ddinas. (Over a million people live in the city.)
3. Aeth hi allan cyn pump o'r gloch. (She went out before five o’clock.)
4. Roedd y disgyblion dan pwysau mawr cyn yr arholiadau. (The pupils were under a lot of pressure before the exams.)
5. Wrth redeg allan o'r tŷ, gwelodd ei fam yn cyrraedd adref yn y car. (Whilst running out of the house, he saw his mother arriving home in the car.)
6. Cafodd y parti diwedd tymor ei drefnu gan criw o ffrindiau ym Mlwyddyn 6. (The end of term party was organised by a group of friends in Year 6.)
7. Wyt ti heb gweld yr athro bore 'ma? (Have you not seen the teacher this morning?)
8. Llwyddon ni stopio'r ci rhag rhedeg i'r ffordd. (We successfully stopped the dog from running into the street.)

Activity 3

Highlight the mutation errors - there are seven mistakes in total. Good luck!