����ý

Ffocws dysgu

Dysga sut i fynegi barn am bynciau a thestunau ysgrifenedig gan gynnig ambell reswm i gefnogi barn.

Mae'r wers hon yn cynnwys:

• tri gweithgaredd

Learning focus

Learn how to express opinions about topics and written texts and include some supporting reasons.

This lesson includes:

• three activities

For an English version of this lesson, scroll below.

Beth yw trafodaeth?

Trafodaeth yw sgwrs am bwnc penodol rhwng dau neu fwy o bobl lle mae cyfle i fynegi barn ac efallai dod i gytundeb.

Mae trafodaeth yn gallu digwydd yn naturiol, neu fod wedi ei threfnu.

Byddai'r byd yn lle diflas, ond tawel iawn, pe bai pawb yn cytuno gyda'i gilydd ar bob pwnc o dan haul!

Mae pob math o drafodaethau i'w clywed ym mhob man, er enghraifft:

• yn y dosbarth
• ar y buarth
• yn y cartref
• ar y stryd
• ar y teledu
• ar y radio
• ar-lein

Mae ychydig o wahaniaethau rhwng ffrae (cweryla) a dadl, sef trafodaeth rhwng pobl sy’n anghytuno. Ond, mae nodweddion sy'n gyffredin iddynt.

Mae'n debyg dy fod wedi ffraeo neu ddadlau gyda ffrind, brawd neu chwaer rhywbryd neu gilydd.

Fel arfer, mae'r ffrae neu'r ddadl am bethau digon dibwys. Er enghraifft, pa raglen deledu i'w gwylio neu faint o'r gloch mae amser gwely.

Mae ffrae neu ddadl yn digwydd ar hap, ble nad oes neb yn poeni am baratoi o flaen llaw.

Ar y llaw arall, mae'n bwysig trefnu trafodaeth ffurfiol, gan baratoi yn ofalus.

Dyma beth ydyn ni'n ei wneud gan amlaf yn yr ysgol:

• penderfynu beth yw pwrpas y drafodaeth
• gwneud gwaith ymchwil a chasglu gwybodaeth
• penderfynu sut i gyflwyno barn
• defnyddio iaith addas
• mynegi safbwyntiau yn glir ac yn gryno
• gwrando ac ymateb i ddadleuon pobl eraill
• gofyn cwestiynau i aelodau’r grŵp
• mynegi barn yn glir
• dod i gasgliadau

Pan rwyt ti’n trafod pwnc penodol, mae'n bwysig peidio â gwylltio na mynd dros ben llestri pan rwyt ti’n anghytuno gyda barn rhywun arall.

Sut mae cynnal trafodaeth mewn ffordd synhwyrol?

Mae paratoi ar gyfer trafodaeth yn bwysig. Does dim pwrpas mynegi barn am destun neu bwnc penodol oni bai dy fod yn sicr o'r ffeithiau o flaen llaw. Sut allwn ni wneud hyn?

Gwaith ymchwil a chasglu gwybodaeth

• Darllena lyfrau gwybodaeth, pamffledi ac adroddiadau papurau newydd.
• Defnyddia'r we er mwyn casglu gwybodaeth am wahanol bynciau.
• Darllena ffynonellau gwahanol er mwyn cael dwy ochr i'r pwnc.
• Darllena'r wybodaeth yn gyflym i ddechrau, ond cofia edrych eto yn ofalus ar y wybodaeth rwyt ti yn ei ystyried sydd fwyaf perthnasol.
• Uwchliwia ac ysgrifenna nodiadau byr am y ffeithiau pwysig.
• Gallet ddefnyddio pwyntiau bwled, sef pwyntiau byr mewn rhestr, i gyflwyno'r wybodaeth yn glir ac yn gryno.

Bydd hyn o gymorth mawr wedyn pan fyddi di’n trafod.

Gweithgaredd 1

Edrycha ar y clip yma o Anita a Diane yn siarad yn 'Pobol y Cwm'.

• Ydy’r drafodaeth yn troi’n ffrae?
• Ydy hi’n ddadl ffurfiol?
• Wyt ti’n gallu gweld dwy ochr y ddadl?

Paratoi ar gyfer trafodaeth

Pan rwyt ti'n paratoi ar gyfer trafodaeth, mae'n bwysig dy fod yn gwrando ar farn a safbwyntiau pobl eraill.

Ystyr y gair 'safbwynt' yw’r ffordd mae person yn edrych ar sefyllfa.

Os wyt o blaid syniad, rwyt yn ei gefnogi.

Os wyt ti yn erbyn syniad, rwyt ti’n anghytuno gyda’r ddadl neu safbwynt arbennig.

Rheoli'r Wyddfa

Edrycha ar y fideo yma, o wefan ����ý Radio Cymru, sy’n dangos pobl yn dringo i gopa’r Wyddfa.

A ddylai’r hanner miliwn sy’n cerdded yr Wyddfa dalu am y fraint?

Wyt ti o blaid neu yn erbyn y syniad y dylai pobl dalu i ddringo’r Wyddfa?

Gallet gofnodi'r dadleuon ar daflen syml gan nodi pwyntiau o blaid mewn un golofn a phwyntiau yn erbyn mewn colofn arall.

Dyma enghraifft o ddadleuon o blaid ac yn erbyn codi tâl i ddringo’r Wyddfa.

Mae'n bwysig dy fod yn gallu cynnig rhesymau i gefnogi dy safbwyntiau. Gallet ddefnyddio termau fel 'oherwydd' neu 'achos' er mwyn rhoi rhesymau i gefnogi dy safbwynt, er enghraifft:

"Mae angen i bob plentyn ysgol gael cyfrifiadur, oherwydd mae angen gwneud gwaith cartref ar-lein yn y tŷ."

Gweithgaredd 2

Ceisia gwblhau'r brawddegau hyn, ar ddarn o bapur neu yn ddigidol, gan ddefnyddio 'oherwydd' neu 'achos'.

1. Dylai plant gerdded i'r ysgol os yn bosibl oherwydd…

2. Dylai plant Cymru gael diwrnod i ffwrdd o'r ysgol ar Ddydd Gŵyl Dewi achos…

3. Mae angen mwy o amser ar gyfer Addysg Gorfforol ar amserlen yr ysgol oherwydd…

4. Dylai disgyblion wisgo gwisg ysgol oherwydd…

5. Mae angen llai o waith cartref oherwydd…

Gweithgaredd 3

Gwranda ar y clip yma o wefan Radio Cymru. Mae Iolo Williams yn sôn am y cynnydd enfawr mewn sbwriel plastig sydd yn y môr.

Mae Cadi a Jac wedi bod yn trafod a ddylai’r llywodraeth wahardd dŵr potel yng Nghymru, sy'n defnyddio plastig.

Mae Jac yn anghytuno gyda Cadi. Mae Cadi o blaid ac mae Jac yn erbyn. Mae Jac yn hoff iawn o ddŵr potel ac yn erbyn y syniad o’i wahardd.

Beth wyt ti’n meddwl yw rhesymau Jac?

What is a discussion?

A discussion is a conversation between two or more people about a specific topic, where they have an opportunity to express their opinion and perhaps come to an agreement.

A discussion can occur naturally, or be arranged.

The world would be a very boring, but very quiet, place if everyone agreed with each other about every topic under the sun!

All kinds of discussions can be heard everywhere, for example:

• in the classroom
• on the playground
• at home
• on the street
• on the television
• on the radio
• online

There are a few differences between an argument (verbal fight) and a debate, which is a discussion between people who disagree. But there are similarities too.

It’s likely that you have argued or debated with a friend, a brother or a sister at one time or another.

The argument or debate is usually to do with something trivial. For example, which television programme to watch or when your bedtime is.

An argument or debate happens at random, where nobody goes to the trouble of preparing beforehand.

On the other hand, it’s important to organise a formal discussion and prepare carefully.

This is what we usually do at school:

• decide what the purpose of the discussion is
• do some research and gather information
• decide how to present an opinion
• use appropriate language
• express opinions clearly and succinctly
• listen and respond to other people’s arguments
• ask questions to group members
• clearly express opinions
• come to conclusions

When discussing a specific topic, it’s important not to get angry or go over the top when disagreeing with someone else’s opinion.

How to hold a discussion in a sensible manner?

It’s important to prepare for a discussion. There’s no point expressing an opinion about a specific topic or subject unless you are certain of the facts beforehand. How can we do this?

Research and gathering information

• Read informative books, pamphlets and newspaper reports.
• Use the internet to gather information about different topics.
• Read different sources in order to look at the topic from both sides.
• Read the information quickly to begin with, but remember to look carefully at the information you consider to be most relevant.
• Highlight the important facts and write down brief notes about them.
• You could use bullet points (a list of concise points) to present the information clearly and succinctly.

This will be very helpful to you when discussing.

Activity 1

Look at this clip of Anita and Diane, talking in the soap opera 'Pobol y Cwm'.

• Does the discussion turn into an argument?
• Is it a formal argument?
• Can you see two sides to the argument?

Preparing for a discussion

When preparing for a discussion, it's important that you listen to other people’s opinions.

The word ‘view’, or ‘viewpoint’, means how a person looks at a situation.

If you are for an idea, you support it.

If you are against an idea, you disagree with the argument or a specific view.

Regulating Snowdon (Yr Wyddfa)

Look at this video from the ����ý Radio Cymru website showing people climbing up to the summit of Snowdon.

Should the half a million people walking up Snowdon pay for the privilege?

Are you for or against the idea that people should pay to go up Snowdon?

You could jot down the arguments on a simple sheet, making a note of points o blaid (for) in one column and points yn erbyn (against) in another.

Here are examples of arguments o blaid (for) and yn erbyn (against) charging people to climb Snowdon.

Here's a translation of the table.

It's important you are able give reasons to support your opinions. You could use terms such as achos or oherwydd (which both mean 'because' or 'as') to give reasons to support your opinion, for example:

"Mae angen i bob plentyn ysgol gael cyfrifiadur, oherwydd mae angen gwneud gwaith cartref ar-lein yn y tŷ."

(“Every school pupil needs a computer because they need to do homework online from home.”)

Activity 2

Try and complete these sentences, on a piece of paper or digitally, using the words 'oherwydd' or 'achos' (because).

1. Dylai plant gerdded i'r ysgol os yn bosibl oherwydd…

2. Dylai plant Cymru gael diwrnod i ffwrdd o'r ysgol ar Ddydd Gŵyl Dewi achos…

3. Mae angen mwy o amser ar gyfer Addysg Gorfforol ar amserlen yr ysgol oherwydd…

4. Dylai disgyblion wisgo gwisg ysgol oherwydd…

5. Mae angen llai o waith cartref oherwydd…

Here's a translation of the sentences.

1. Children should walk to school if possible because…
2. Children in Wales should have a day off school on St David’s Day because…
3. More time should be allocated to Physical Education in the school timetable as…
4. Pupils should wear a school uniform because…
5. Pupils should be given less homework because…

Activity 3

Listen to this clip from Radio Cymru's website. Iolo Williams discusses the huge increase in plastic waste in the sea.

Cadi and Jac have been discussing whether the government should ban bottled water in plastic bottles in Wales.

Jac disagrees with Cadi. Cadi is for and Jac is against. Jac likes bottled water very much and is against the idea of banning it.

What do you think are Jac's reasons?

Here's a translation of the table: