����ý

Cynnwys y wers hon

• Un cyflwyniad i'r arddodiaid sydd angen treiglad meddal ar eu hôl, a sut i ddefnyddio arddodiaid yn gywir gyda berfau
• Un fideo, sy'n cynnwys gweithgaredd, i egluro sut i dreiglo'n gywir ar ôl arddodiaid
• Un cyflwyniad ar gyfer gwaith ymestynnol i ddysgu mwy am sut i redeg arddodiaid a dysgu pa arddodiaid i'w defnyddio gyda berfau arbennig
• Un gweithgaredd i osgoi camgymeriadau cyffredin wrth ddefnyddio arddodiaid gyda berfau

Lesson content

• One introduction to the Welsh prepositions that need to be followed by a soft mutation, and how to use the prepositions correctly with verbs
• One video, which includes an activity within it, to explain how to mutate correcty after prepositions
• One introduction for extended work to learn more about how to conjugate prepositions and learn which ones to use with certain verbs
• One activity to help you avoid common mistakes when using prepositions with verbs

Beth yw arddodiad?

Mae arddodiad yn dangos y berthynas rhwng gair ac enw neu ragenw.

Dyma'r arddodiaid mwyaf cyffredin yn Gymraeg:

• am, ar, at
• dan, dros, drwy
• wrth, gan, heb
• hyd, i, o

Mae'r arddodiaid yma yn arbennig iawn, oherwydd mae treiglad meddal yn gorfod dilyn pob un. Felly, mae'n bwysig iawn i ti geisio eu cofio nhw.

Treiglo'n feddal ar ôl arddodiaid

Mae treigladau'n golygu bod rhai llythrennau ar ddechrau gair yn gallu newid. Mae'r newid yn dibynnu ar ba air sy'n dod o flaen y llythyren. Mae angen treiglo'n feddal ar ôl yr arddodiaid sydd wedi eu nodi uchod.

Dyma dabl i dy helpu i gofio'r treigladau meddal. Mae'n dangos enghreifftiau o eiriau yn treiglo'n feddal ar ôl yr arddodiaid arbennig.

Enghreifftiau / Examples

Edrycha ar sut mae arddodiaid yn cael eu defnyddio yn y brawddegau isod. Mae pob arddodiad o’r rhestr uchod wedi achosi i’r gair sy’n dilyn dreiglo’n feddal.

• Es i i'r dre __ar f__ws wyth o'r gloch.
• Ymddiheurodd __am b__eidio â dweud y gwir wrth ei gyfaill.
• Ei breuddwyd hi yw i chwarae __dros G__ymru.

Dyma enghreifftiau o frawddegau eraill. Wyt ti'n gallu gweld bod mwy nag un treiglad meddal ynddyn nhw? Mae hyn am eu bod yn dilyn nifer o arddodiaid gwahanol o fewn yr un frawddeg.

• Es i i'r gwely __am d__deg o'r gloch neithiwr __gan o__beithio cael noson __o g__wsg.
• Dw i __ar b__igau'r drain __i w__ybod canlyniad y gystadleuaeth.
• Danfonais i ebost __at g__yfaill yn sôn __am l__yfr gwych.

Eithriadau

Does dim angen treiglo ar ôl pob arddodiad - dim ond ar ôl yr arddodiaid yn rhigwm 'am, ar, at'. Er enghraifft, does dim angen treiglo ar ôl yr arddodiaid cyffredin hyn:

• rhag
• er
• nes
• cyn

Fideo

Gwylia'r wers gan athrawes Gymraeg i ddeall mwy am ba arddodiaid sydd angen treiglad meddal ar eu hôl.

Nodiadau ar gyfer rhieni

Ar ôl gwylio'r fideo, bydd disgyblion yn gallu:

• cofio'r arddodiaid hynny sydd angen treiglad meddal ar eu hôl
• deall pa lythrennau sy'n treiglo'n feddal
• treiglo yn gywir ar ôl arddodiaid arbennig

Notes for parents

After watching the video, students will be able to:

• remember the prepositions that need to be followed by a soft mutation
• understand which letters take the soft mutation
• mutate correctly after certain prepositions

Rhedeg arddodiaid (gwaith ymestynnol)

Os yw'r arddodiaid yn rhedadwy, maen nhw’n gallu rhoi gwybodaeth am y person neu'r peth maen nhw'n cyfeirio atyn nhw, ee yr arddodiad 'amdanaf fi' – rydym yn gallu gweld ei fod yn cyfeirio at y person cyntaf, sef 'fi'.

Mae'n bwysig cofio defnyddio'r ffurfiau cywir ar gyfer arddodiaid rhedadwy.

Dyma enghraifft yn y tabl isod ar gyfer yr arddodiad 'ar'.

Rhagenwau ac arddodiaid

Dyma'r rhagenwau Cymraeg:

• fi
• ti
• fe/fo
• hi
• ni
• chi
• nhw

Pan mae rhagenw yn dilyn arddodiad mae angen rhedeg yr arddodiad sy’n dod o’i flaen.

Edrycha ar enghraifft o'r arddodiad 'gan' yn y tabl isod. Wyt ti’n gallu gweld bod ‘gan’ yn newid (hynny yw yn cael ei 'redeg') o flaen y rhagenwau? Mewn geiriau eraill, fyddai hi ddim yn gywir i ddweud ‘gan fi’, ‘gan chi’, ‘gan nhw’ ac yn y blaen. Mae'n rhaid rhedeg yr arddodiad.

Camgymeriadau cyffredin gydag arddodiaid

Un camgymeriad cyffredin yw defnyddio'r arddodiad anghywir ar ôl berf neu ferfenw. Weithiau, mae hyn yn gallu effeithio ar ystyr y frawddeg, ee rwyt ti'n ysgrifennu at berson, ond yn ysgrifennu i sefydliad neu gwmni.

Cofia hefyd dy fod yn:

• gofyn rhywbeth i rywun
• dweud rhywbeth wrth rywun
• siarad â rhywun (ee wyneb yn wyneb, neu ar y ffôn)

Dyma enghreifftiau o ferfenwau sydd ag arddodiaid arbennig yn eu dilyn.

Gweithgaredd / Activity

Edrycha ar y darn isod a newidia’r arddodiaid sydd wedi eu huwcholeuo i’r arddodiaid cywir ar ôl y ferf, fel bod y paragraff yn gywir.

Ysgrifennais i Lois Jones eto ddoe i ofyn iddi ddod i siarad ar destun pwysig iawn, sef ‘Hawliau cyfartal i ferched' yn ein cyfarfod nesaf. Dw i wedi bod yn erfyn am Lois i fynychu ein cyfarfodydd ers sbel a dw i wedi dweud iddi ceith hi dâl am ei hamser. Dywedais iddi i anelu am ddeng munud o gyflwyniad ac yna i fod yn barod am gwestiynau. Byddwn yn ffarwelio gydag ambell aelod hefyd gan fod Huw Rhys yn ymfudo at Ganada. Dw i wedi gofyn wrth y tîm roi cyfraniad ato. Dw i am ysgrifennu at gwmni dylunio lleol nawr i gael ein siaradwr nesaf.