����ý

Cynnwys y wers hon

• Un cyflwyniad i ysgrifennu erthyglau
• Tri gweithgaredd i ymarfer ysgrifennu erthyglau

Lesson content

• One introduction to writing articles
• Three activities to practise writing articles

Beth yw erthygl?

Pwrpas erthygl yw trafod rhywbeth sydd wedi digwydd neu adrodd hanes, fel arfer heb fynegi barn ar y cynnwys.

Mae papurau newyddion yn cyhoeddi erthyglau, ond gelli di gael hyd i erthyglau ar-lein, mewn cylchgronau ac hefyd mewn papurau academaidd.

Bwriad erthygl yw cynnig gwybodaeth gyflawn am ddigwyddiad neu sefyllfa i’r darllenydd, hynny yw, ateb y cwestiynau canlynol - pwy, ble, pryd, beth a pham?

Darn o ysgrifen ffurfiol yw erthygl, gyda naws broffesiynol iddi. Gall erthygl gynnwys lluniau, is-deitlau a dyfyniadau gan wahanol ffynonellau, a hyd yn oed tystiolaeth llygad-dyst am ddigwyddiad.Mae erthygl dda yn cynnwys digon o fanylion ac yn crynhoi’r prif ddigwyddiadau pwysig.Cofia feddwl am y canlynol wrth ysgrifennu erthygl:

• ffurf - ym mha ffurf wyt ti’n ysgrifennu, ee erthygl
• cynulleidfa - ar gyfer pwy wyt ti’n ysgrifennu, ee plant, oedolion, dynion, menywod?
• pwrpas - pam wyt ti’n ysgrifennu, ee i gyhoeddi, adrodd, adolygu?
• arddull - sut wyt ti’n ysgrifennu, ee ffurfiol, difrifol, ffeithiol?
• cynnwys – beth wyt ti’n ysgrifennu, ee adrodd digwyddiadau’n glir, ffeithiol ac yn ddiduedd, safbwyntiau eraill?

Mathau o erthyglau

Mae sawl math gwahanol o erthygl, ee:

• cylchgrawn
• papur newydd
• erthygl ar y we
• erthygl academaidd

Iaith ac arddull

Rhaid cofio’r nodweddion canlynol wrth ysgrifennu erthygl.

• Dewis pennawd trawiadol.
• Dweud beth sydd wedi digwydd yn syml, yn drefnus ac yn glir.
• Defnyddio disgrifiadau ffeithiol a defnydd da o ansoddeiriau a chymariaethau.
• Rhaid ateb y cwestiynau: pwy? beth? ble? pryd? pam? sut?
• Gall erthygl fod wedi cael ei hysgrifennu yn y presennol neu’r gorffennol.
• Rhaid ysgrifennu’r erthygl yn y trydydd person, ee ef, hi, nhw, ei, eu.
• Mae angen i ti ddefnyddio berfau amhersonol, ee gwelwyd, darllenwyd.

Gweithgaredd 1 / Activity 1

Darllena’r enghraifft o erthygl papur newydd isod, yna ateba’r cwestiynau yma:

• Pwy?
• Ble?
• Pryd?
• Pam?
• Sut?

Wrecsam yn Ennill

Ionawr 23, 2016

Wrecsam 3–1 Lincoln

Daeth rhediad gwael Wrecsam i ben gyda buddugoliaeth dros Lincoln ar y Cae Ras brynhawn Sadwrn.

Doedd y Dreigiau heb ennill mewn pedair gêm yn y Gynghrair Genedlaethol cyn ymweliad Lincoln ond roedd goliau York, Jennings a Heslop yn ddigon i ddod â’r rhediad hwnnw i ben.

Rhoddwyd yr ymwelwyr ar y blaen gan Matt Rhead yn y chwarter awr cyntaf yn dilyn trosedd Rhys Taylor ar Jack Muldoon.

Roedd Wrecsam yn gyfartal cyn yr egwyl, serch hynny, diolch i beniad Wes York o groesiad Connor Jennings.

Jennings ei hun sgoriodd i roi’r tîm cartref ar y blaen yn gynnar yn yr ail hanner, yn manteisio wedi i Paul Farman yn y gôl wneud smonach o groesiad Dominic Vose.

Cafodd Lincoln gyfleoedd wedi hynny ond roedd Taylor yn cael gêm dda yn y gôl i Wrecsam, a roedd y tri phwynt yn ddiogel i’w dîm bum munud o’r diwedd diolch i ergyd Simon Heslop o bellter.

Mae’r canlyniad yn codi Wrecsam dros Lincoln i’r degfed safle yn nhabl y Gynghrair Genedlaethol, ond maent yn parhau chwe phwynt i ffwrdd o’r safleoedd ail gyfle.

Gweithgaredd 2 / Activity 2

Ysgifenna erthygl papur newydd yn trafod cynllun bwyta’n iach mewn ysgolion.

Cofia fod angen y canlynol:

• pennawd bachog sy’n dal sylw
• paragraff agoriadol sy’n cyfleu’r cynnwys
• paragraffu trefnus wrth adrodd y ffeithiau
• iaith ffurfiol a diduedd, gan ddefnyddio’r trydydd person a berfau amhersonol

Gweithgaredd 3 / Activity 3

Berfau Amhersonol

• Mae berfau amhersonol yn gorffen gydag '–wyd' wrth sôn am ddigwyddiadau’r gorffennol.
• Maen nhw’n cael eu defnyddio wrth ysgrifennu erthyglau ac adroddiadau, ac wrth ysgrifennu’n ffurfiol.

Defnyddia ffurf amhersonol y ferf i lanw’r bylchau isod.

1. _______________ y tŷ i’r llawr dros nos. (Llosgi)
2. _______________ nifer o bobl mewn damweiniau. (Anafu)
3. _______________ y gôl a enillodd y gêm yn y munud olaf un. (Sgorio)
4. _______________ cannoedd o dai pan ddigwyddodd y tirlithriad. (Claddu)
5. _______________ hyd i olion Rhufeinig wrth adeiladu’r archfarchnad. (Cael)
6. _______________ y tŷ am chwarter miliwn o bunnau. (Prynu)