����ý

Cynnwys y wers hon

• Tymheredd
• Rhewi, ymdoddi, cyddwyso ac anweddu
• Newidiadau cildroadwy ac anghildroadwy

Lesson content

• Temperature
• Freezing, melting, condensing and evaporating
• Reversible and irreversible changes

• Tymheredd rhywbeth yw pa mor boeth neu oer ydy e.
• Gallwn ddefnyddio thermomedr neu synhwyryddtymheredd i fesur tymheredd.
• Rydyn ni'n mesur tymheredd mewn graddau Celsius.ºC yw'r ffordd rydyn ni'n ei ysgrifennu.
• 0ºC yw'r rhewbwynt pan fydd dŵr yn troi'n iâ.
• 100ºC yw'r berwbwynt pan fydd dŵr yn troi'n ager.

Mae gwresogi defnyddiau yn gwneud iddyn nhw newid. Mae gwresogi yn gwneud i solidau ymdoddi ac i hylifau anweddu.

Ymdoddi ydy'r newid o solid i hylif.

Anweddu ydy'r newid o hylif i nwy.

Mae menyn yn ymdoddi wrth i ti ei wresogi.Mae persawr yn anweddu os ydy e'n cynhesu.

• Mae tynnu gwres oddi ar ddefnyddiau (eu hoeri) yn gwneud iddyn nhw newid. Mae oeri yn gwneud i nwyon gyddwyso ac i hylifau rewi.
• Cyddwyso ydy'r newid o nwy i hylif.
• Rhewi ydy'r newid o hylif i solid.

Mae anwedd dŵr mewn anadl yn cyddwyso ar ffenestr oer.

• Mae cymysgu defnyddiau yn gwneud iddyn nhw newid.
• Mae rhai solidau yn hydoddi pan fyddwch chi'n eu cymysgu â dŵr. Hydoddi ydy'r newid pan fydd solidau yn cymysgu gyda hylif i wneud hydoddiant tryloyw (clir).

Mae siwgr a halen yn hydoddi mewn dŵr.

Dydy sialc a thywod ddim yn hydoddi mewn dŵr.

• Mae modd cildroi rhai newidiadau. Gelwir y rhain yn newidiadau cildroadwy.
• Mae newidiadau cildroadwy yn newidiadau ffisegol pan fydd defnydd yn newid y ffordd mae'n edrych neu'n teimlo.
• Dydy newidiadau cildroadwy ddim yn creu defnyddiau newydd. Newidiadau dros dro ydyn nhw.

• Does dim modd cildroi rhai newidiadau. Mae'r rhain yn newidiadau anghildroadwy.
• Mae newidiadau anghildroadwy yn newidiadau cemegol pan mae defnyddiau newydd yn cael eu ffurfio. Maen nhw'n newidiadau parhaol.
• Mae newidiadau anghildroadwy yn cynhyrchu defnydd newydd sy'n gallu bod yn ddefnyddiol.