����ý

Ffocws dysgu

Dysga sut i ddechrau meithrin cywirdeb wrth siarad, ee dechrau defnyddio ffurfiau safonol berfau sy’n berthnasol i’r cyd-destun a’u rhedeg.

Mae'r wers hon yn cynnwys:

• un fideo
• dau weithgaredd

Learning focus

Learn to begin to show accuracy in speech, eg begin to use standard forms of verbs that are suitable to the context and conjugate them.

This lesson includes:

• one video
• two activities

For an English version of this lesson, scroll below.

Berfau

Mae berf yn dweud tri pheth sef:

• beth
• pryd
• pwy

Deall amseroedd y ferf

Mae gwahanol amseroedd i'r ferf:

• presennol (hynny yw, beth sy'n digwydd nawr)
• dyfodol (hynny yw, beth sydd yn mynd i ddigwydd)
• gorffennol (hynny yw, beth sydd wedi digwydd yn barod)

Mae gan bob berf amser a pherson, er enghraifft:

Rhedeg berfau

Rwyt ti'n gallu defnyddio berfau yn y ffordd hir (y ffurf gwmpasog) neu'r ffordd fer (y ffurf gryno).

Y ffurf gwmpasog

Fel arfer, rydyn ni’n defnyddio'r ffurf gwmpasog wrth sgwrsio, neu wrth ysgrifennu neges e-bost neu ddyddiadur personol.

Dyma enghraifft o ffurfiau cwmpasog y ferf ‘b�ǻ�’ gan ddefnyddio'r berfenw 'prynu'.

Y ffurf gryno

Mae ffurf gryno y ferf yn fwy ffurfiol, felly dyma'r ffurf orau ar gyfer ysgrifennu llythyr neu roi cyflwyniad llafar o flaen y dosbarth.

Dyma enghraifft o ffurf gryno y ferf ‘p����Գ�’.

Wyt ti'n gallu gweld bod y ffurfiau presennol a'r dyfodol yr un fath?

Paid â phoeni os wyt ti'n cael trafferth gyda'r ffurf gryno, achos mae'n iawn i ddefnyddio ffurf gwmpasog y ferf (sef y ffurf hir) yn lle, hyd yn oed wrth siarad ac ysgrifennu'n ffurfiol.

Fideo

Yn y fideo, mae Joseff a Mali yn chwarae gêm fideo ar-lein. Mae pob lap yn y gêm yn gysylltiedig ag amser y ferf yn y ffurf gryno - y gorffennol, presennol a’r dyfodol.

Nodiadau ar gyfer rhieni

Ar ôl gwylio'r fideo, bydd disgyblion yn gallu:

• adnabod ffurfiau berfol yn y presennol, dyfodol a'r gorffennol
• defnyddio ffurfiau berfol yn y presennol, dyfodol a'r gorffennol yn hyderus

Gweithgaredd 1

Noda pa un yw'r ffurf gwmpasog a pha un yw'r ffurf gryno.

1. Rydw i wedi prynu.
2. Prynais i.
3. Cysgodd ef.
4. Mae ef wedi cysgu.
5. Edrychan nhw.
6. Maen nhw'n edrych.

Gweithgaredd 2

Beth yw ffurfiau cryno’r berfau canlynol?

Verbs

A verb says three things:

• what
• when
• who

Understanding verb tenses

Verbs have different tenses:

• present (what is happening now)
• future (what is going to happen)
• past (what has already happened)

Every verb has a tense and a person, eg:

Conjugating verbs

You can use verbs the long way (ffurf gwmpasog) or the short way (ffurf gryno).

Long form

We usually use the long form when chatting, or writing a personal e-mail or diary.

Here’s an example of the verb ‘b�ǻ�’ (‘to be’) in the long form using the verb-noun 'prynu' (to buy).

Short form

Short form verbs are more formal, so this is the best form to use when writing a letter or giving an oral presentation in front of the class.

Here’s an example of the verb ‘p����Գ�’ (‘to buy’) in the short form.

Can you see that the present and future forms are the same?

Don't worry if you struggle with short form verbs, because it's ok to use long form verbs instead, even when speaking and writing formally.

Video

In the video, Joseff and Mali are playing an online video game. Every lap in the game is linked to the past, present or future short forms of the verb.

Notes for parents

After watching the video, students will be able to:

• recognise the different verbal forms in the present, future and past tenses
• confidently use the different verbal forms in the present, future and past tenses

Activity 1

Note down which is the long form and which is the short form of the verb.

1. Rydw i wedi prynu. (I have bought.)
2. Prynais i. (I bought.)
3. Cysgodd ef. (He slept)
4. Mae ef wedi cysgu. (He has slept)
5. Edrychan nhw. (They're looking.)
6. Maen nhw'n edrych. (They're looking.)

Activity 2

What are the short forms of the following verbs?