����ý

Er enghraifft, gyda’r data canlynol:

3, 5, 7, 8, 9, 13, 15

Yr amrediad yw 15 - 3 = 12.

Mae amrediad yn bwysig i ni gan ei fod yn dweud rhywbeth wrthyn ni am wasgariad y data a phan fydd gennyn ni grwpiau mawr o rifau i’w trin, mae hon yn ffordd gyflym o ddweud rhywbeth am y set ddata yn ei chyfanrwydd.

Un o gyfyngiadau’r amrediad yw bod gwerthoedd eithafol yn effeithio arno. Edrycha ar y data isod:

1, 1, 3, 12, 2, 4, 5, 2, 1, 1, 6, 3, 4

Ar hyn o bryd, yr amrediad yw 11 (12-1). Fodd bynnag, nid yw hyn yn dweud unrhyw beth defnyddiol wrthyn ni am y data. Y rheswm am hyn yw bod yr un gwerth mawr (12) yn ystumio’r amrediad. Heb yr un gwerth hwn yr amrediad fyddai 5 (6-1). Byddai’r amrediad yn mwy na haneru. Ceir mesurau eraill ar gyfer gwasgariad lle nad yw’r gwerthoedd eithafol yn effeithio cymaint arnyn nhw.

Y canolrif mewn set o ddata yw’r gwerth canol pan fo’r data yn cael eu trefnu yn ôl maint. Pan fo dau werth canol, y canolrif yw cymedr y ddau.

Er enghraifft, o’r data uchod:

3, 5, 7, 8, 9, 13, 15

Mae yma saith gwerth, felly’r gwerth canol fydd y pedwerydd. Felly canolrif y data uchod yw wyth.

Beth am i ni edrych ar enghraifft arall, beth yw canolrif y data canlynol?

12, 14, 13, 20, 17, 15

Yn gyntaf, mae’n rhaid i ni eu rhoi mewn trefn yn ôl eu maint:

12, 13, 14, 15, 17, 20

Felly’r canolrif yw 14.5.

Mae’r canolrif yn mesur canolduedd. Mae’n dweud rhywbeth gwerthfawr wrthyn ni am y data – yn fras, pa werthoedd y gallwn ni eu disgwyl yn y canol. Mae’r cymedr yn fesur arall o’r canolduedd ond, fel yr amrediad, gall gwerthoedd eithafol effeithio arno.