����ý

Rydyn ni’n dweud bod dau nifer mewn cyfrannedd union os ydyn nhw’n cynyddu neu’n lleihau yn yr un gymhareb.

Os yw dau werth mewn cyfrannedd union, gallwn raddio’r gwerthoedd i fyny trwy luosi.

Efallai y bydd angen i ti ddefnyddio ffactor gyffredin i ganfod y swm newydd.

Yn olaf, efallai ei bod yn haws i ddefnyddio rhannu er mwyn canfod gwerth un uned, ac yna lluosi i ganfod yr ateb terfynol.

Enghraifft

1. Byddai un oren yn costio £1.75 ÷ 7 = £0.25 = 25c
2. Felly byddai tair oren yn costio 25c × 3 = 75c

Y symbol ar gyfer cyfrannedd union yw ∝.

Mae A ∝ B yn golygu bod A mewn cyfrannedd union â B.

Gallwn fynegi hyn ar ffurf fformiwla; A = k × B lle mae k yn cynrychioli’r cysonyn cyfrannol. Mae’n dangos y berthynas rhwng A a B.

Enghraifft

Mae gwarchodwraig yn cael ei thalu £6.25 am bob awr mae’n ei weithio. Yma, mae’r enillion mewn cyfrannedd union â nifer yr oriau a weithiwyd. Gallwn ysgrifennu hyn fel:

enillion ∝ oriau a weithiwyd

Gallwn greu fformiwla i ddangos y berthynas rhwng y ddau werth hyn: enillion = £6.25 x oriau a weithiwyd

Mae’r fformiwla hon yn ei gwneud yn hawdd i ni gyfrifo’r enillion neu nifer yr oriau a weithiwyd, os ydyn ni’n gwybod y naill werth neu’r llall.