����ý

Elfen

• Sylwedd pur sydd wedi’i restru yn y tabl cyfnodol ac yn cynnwys un math o atom yn unig.
• Mae dros 100 o elfennau.
• Metelau yw’r rhan fwyaf, mae rhai’n feteloidau neu led-fetelau, ac mae’r gweddill yn anfetelau.

Cyfansoddyn

• Sylwedd pur sydd wedi’i wneud o fwy nag un math o elfen wedi bondio’n gemegol â’i gilydd.
• Mae elfennau’n bondio mewn cymarebau penodol, felly gallwn ni eu cynrychioli nhw â fformiwla gemegol. Er enghraifft, mae gan sodiwm clorid yr un nifer o ïonau sodiwm ac ïonau clorid, felly ei fformiwla yw NaCl, ond mae dŵr bob amser yn cynnwys dwywaith cymaint o atomau hydrogen ag atomau ocsigen, felly ei fformiwla yw H₂O.

Cymysgedd

• Sylwedd amhur sydd wedi’i wneud o wahanol elfennau neu gyfansoddion wedi eu cymysgu â’i gilydd ond sydd heb eu huno yn gemegol.
• Fel arfer, gallwn ni ddefnyddio technegau ffisegol, fel hidlo a distyllu, i wahanu cymysgeddau.
• Mae aer yn gymysgedd sy’n cynnwys yr elfennau nitrogen, ocsigen ac argon, a hefyd y cyfansoddyn carbon deuocsid.