����ý

Mae fformiwla gemegol cyfansoddyn yn dangos faint o bob math o atom sy’n uno â’i gilydd i wneud yr unedau sy’n gwneud y cyfansoddyn.

Er enghraifft, mewn haearn sylffid mae pob atom haearn yn bondio ag un atom sylffwr, felly rydyn ni’n dangos ei fformiwla fel FeS. Mewn sodiwm ocsid, mae dau atom sodiwm i bob atom ocsigen, felly rydyn ni’n dangos ei fformiwla fel Na₂O. Sylwa fod y ‘2’ wedi’i ysgrifennu fel isysgrif, felly byddai ysgrifennu Na2O yn anghywir.

Mae’r diagram hwn yn dangos bod un atom carbon a dau atom ocsigen yn uno i wneud unedau carbon deuocsid. Rydyn ni’n ysgrifennu ei fformiwla gemegol fel CO₂.

Efallai y bydd gofyn i ti ddefnyddio allwedd i luniadu dy ddiagram dy hun o foleciwl, er enghraifft:

Gan ddefnyddio’r allwedd hwn, bydden ni’n cynrychioli’r moleciwlau SH₂ ac NH₃ fel a ganlyn.

Weithiau, byddi di’n gweld fformiwlâu mwy cymhleth fel Na₂SO₄ a Fe(OH)₃:

• mae un uned Na₂SO₄ yn cynnwys 2 atom sodiwm, 1 atom sylffwr a 4 atom ocsigen wedi uno â’i gilydd – mae hyn yn gwneud cyfanswm o 7 atom
• mae un uned Fe(OH)₃ yn cynnwys 1 atom haearn, 3 atom ocsigen a 3 atom hydrogen – mae’r cromfachau’n dangos bod y 3 yn berthnasol i O ac i H – mae hyn yn gwneud cyfanswm o 7 atom