����ý

Bydd metel mwy adweithiol yn dadleoli metel llai adweithiol o hydoddiant o un o’i halwynau. Er enghraifft:

magnesiwm + copr(II) sylffad → copr + magnesiwm sylffad

Mg(s) + CuSO₄(dyfr) → Cu(s) + MgSO₄(dyfr)

Yn yr adwaith hwn, mae lliw glas y copr(II) sylffad yn pylu wrth iddo gael ei ddefnyddio (mae hydoddiant magnesiwm sylffad yn ddi-liw). Bydden ni hefyd yn gweld metel copr (solid coch/brown) yn ffurfio.

Mae adweithiau rhwng metelau a hydoddiannau o halwynau metel yn caniatáu i ni roi detholiad o fetelau mewn cyfres adweithedd. Gan ddefnyddio metelau J, K ac L:

Rydyn ni’n arsylwi’r dadleoliad wrth i liw’r metel newid a/neu wrth i liw’r hydoddiant newid.

• Mae metel J yn dadleoli K a hefyd L – felly mae’n rhaid mai hwn yw’r mwyaf adweithiol a’i fod ar frig y gyfres adweithedd hon.
• Dydy metel K ddim yn gallu dadleoli J nac L – felly mae’n rhaid mai hwn yw’r lleiaf adweithiol a’i fod ar waelod y gyfres adweithedd hon.
• Mae metel L yn dadleoli K ond yn methu dadleoli J – felly mae’n rhaid ei fod yn fwy adweithiol na K ond yn llai adweithiol na J, a’i fod rhwng y ddau yn y gyfres adweithedd hon.

Felly, y drefn yw: