����ý

Mae disgwyl i ti ddefnyddio data titradu i gyfrifo naill ai crynodiad neu gyfaint hydoddiant. Bydd y cwestiynau hyn i gyd yn rhoi crynodiad a chyfaint un o’r hydoddiannau (er mwyn i ti allu cyfrifo nifer y molau) yn ogystal â hafaliad symbolau cytbwys yr adwaith. Dyma rai enghreifftiau.

Cyfrifiadau crynodiad

Bydd y math hwn o gwestiwn yn rhoi gwybodaeth i ti ac yn gofyn i ti gyfrifo crynodiad un o’r hydoddiannau. Dyma enghraifft.

Mae 50.00 cm³ o HNO₃ dyfrllyd yn cael ei niwtraleiddio gan 25.00 cm³ o hydoddiant bariwm hydrocsid 0.2 mol/dm³. Cyfrifa grynodiad yr asid nitrig.

Ba(OH)₂ + 2HNO₃ → Ba(NO₃)₂ + 2H₂O

1. Rydyn ni wedi cael crynodiad a chyfaint yr hydoddiant bariwm hydrocsid, felly gallwn ni gyfrifo nifer y molau o’r bariwm hydrocsid (cofia: 25.00 cm³ = 0.025dm³).

Mol(Ba(OH)₂) = 0.025 × 0.2 = 0.005 mol

2. Nawr, rydyn ni’n edrych ar yr hafaliad cytbwys i ganfod nifer y molau o’r asid nitrig.

Mol(HNO₃) = 2 × Mol(Ba(OH)₂) = 2 × 0.005 = 0.01mol

3. Nawr bod gennyn ni nifer y molau o asid sylffwrig, rydyn ni’n defnyddio’r molau a’r cyfaint i gyfrifo’r crynodiad (cofia: 50.00 cm³ = 0.05dm³).

Crynodiad (HNO₃) = 0.01 ÷ 0.05 = 0.2 mol/dm³

Cyfrifiadau cyfaint

Bydd y math hwn o gwestiwn yn rhoi gwybodaeth i ti ac yn gofyn i ti gyfrifo cyfaint un o’r hydoddiannau. Dyma enghraifft.

Cyfrifa gyfaint yr H₂SO₄ 0.5 mol/dm³ sydd ei angen i adweithio’n union â 20.00 cm³ o hydoddiant KOH 2 mol/dm³.

H₂SO₄ + 2KOH → K₂SO₄+ 2H₂O

1. Rydyn ni wedi cael crynodiad a chyfaint yr hydoddiant potasiwm hydrocsid, felly gallwn ni gyfrifo nifer y molau o’r potasiwm hydrocsid (cofia: 20.00 cm³ = 0.02dm³).

Mol(KOH) = 0.02 × 2 = 0.04 mol

2. Nawr, rydyn ni’n edrych ar yr hafaliad cytbwys i ganfod nifer y molau o’r asid sylffwrig.

Mol(H₂SO₄) = 0.5 × Mol(KOH) = 0.5 × 0.04 = 0.02mol

3. Nawr bod gennyn ni nifer y molau o asid sylffwrig, rydyn ni’n defnyddio’r molau a’r crynodiad i gyfrifo’r cyfaint.

Cyfaint (H₂SO₄) = 0.02 ÷ 0.5 = 0.04 dm³ (40 cm³)