Canran o swm
Mae gallu canfod canran swm yn aml yn ddefnyddiol. Er enghraifft, rwyt ti'n cael gwybod bod pris tocyn bws yn codi \({5}\%\) ac rwyt ti eisiau gwybod faint o arian fydd ei angen arnat ti bob wythnos.
Dyma ddwy ffordd o wneud hyn:
Canfod \({1}\%\) o鈥檙 swm drwy ei rannu 芒 \({100}\).
Canfod \({x}\%\) o鈥檙 swm drwy luosi \({1}\%\) o鈥檙 swm ag \({x}\).
Dull 1
Question
Mae gan Robin flwch sy鈥檔 dal \({60}\) beiro. Mae \({20}\%\) o鈥檙 beiros yn goch. Faint ydy hynny?
Mae angen canfod \({20}\%\) o \({60}\).
\({1}\%\) o \({60}\) ydy \({60}\div{100} = {0.6}\)
Felly \({20}\%\) o \({60}\) ydy \({20}\times{0.6} = {12}\)
Felly mae \({12}\) beiro coch yn y blwch.
Question
Mewn dosbarth o \({25}\) o ddisgyblion, mae \({24}\%\) yn byw mewn fflat. Sawl disgybl sy鈥檔 byw mewn fflat?
\({1}\%\) o \({25}\) ydy \({25}\div{100} = {0.25}\)
Felly \({24}\%\) o \({25}\) ydy \({24}\times{0.25} = {6}\)
Felly mae \({6}\) disgybl yn byw mewn fflat.
Dull 2
Canfod \({x}\%\) o swm drwy luosi鈥檙 swm hwnnw ag \(\frac{x}{100}\)
Mae hyn yn cyfuno鈥檙 rhannu a鈥檙 lluosi o ddull \({1}\) mewn un swm.
Question
Y llynedd enillodd Sali gyflog o \(\pounds{20,000}\). Eleni mae hi wedi cael codiad cyflog o \({8}\%\).
a) Faint yn fwy o arian y mae Sali鈥檔 ei ennill?
b) Beth ydy ei chyflog newydd?
Gelli di ddewis defnyddio dull \({1}\) neu ddull \({2}\):
a) Dull \({1}\):
- \({1}\%\) o \({20,000} = {20,000}\div{100} = {200}\).
- \({8}\%\) o \({20,000} = {8}\times{200} = {1,600}\).
Dull \({2}\):
- \(\frac{8}{100}\times{20,000} = {1,600}\).
b) Felly, dyma鈥檌 chyflog newydd: \(\pounds{20,000} + \pounds{1,600} = \pounds{21,600}\).