大象传媒

Yr atmosffer a鈥檙 amgylcheddCyfansoddiad yr atmosffer

Mae cyfansoddiad yr atmosffer wedi newid ers i'r Ddaear ffurfio 4.5 biliwn o flynyddoedd yn 么l. Mae prosesau naturiol a gweithgareddau dynol wedi newid ein hatmosffer, ac yn dal i'w newid heddiw.

Part of CemegY Ddaear sy'n newid yn barhaus

Cyfansoddiad yr atmosffer

Yr atmosffer cynnar

Mae gwyddonwyr yn credu bod y Ddaear wedi ffurfio tua 4.5 biliwn o flynyddoedd yn 么l, a bod gweithgarwch folcanig dwys wedi digwydd am y biliwn mlynedd gyntaf o fodolaeth y Ddaear. Mae'n debyg bod yr atmosffer cynnar wedi ffurfio o nwyon wedi'u allyrru o losgfynyddoedd. Carbon deuocsid, anwedd d诺r ac amonia sy'n ffurfio'r gyfran fwyaf o nwyon folcanig.

Wrth i'r Ddaear oeri, y rhan fwyaf o'r anwedd d诺r i ffurfio'r cefnforoedd.

Rydyn ni'n meddwl bod atmosfferau Mawrth a Gwener heddiw, sy'n garbon deuocsid gan fwyaf, yn debyg i atmosffer cynnar y Ddaear.

Dydy gwyddonwyr ddim yn si诺r am yr atmosffer cynnar, ac maen nhw'n dibynnu ar dystiolaeth o ffynonellau eraill. Er enghraifft, mae llosgfynyddoedd yn rhyddhau llawer o garbon deuocsid. Mae haearn yn bodoli mewn creigiau hen iawn, ac allai'r rhain ddim bod wedi ffurfio oni bai bod ocsigen yn brin iawn neu ddim i'w gael ar y pryd.

Newidiadau i'r atmosffer

Felly sut aeth cyfran y carbon deuocsid, y methan a'r amonia yn yr atmosffer i lawr, a chyfran ocsigen i fyny?

  • Cynyddodd cyfran yr ocsigen oherwydd gan blanhigion.
  • Lleihaodd cyfran yr amonia wrth iddo adweithio 芒'r ocsigen oedd newydd ffurfio yn yr atmosffer i ffurfio nitrogen ac anwedd d诺r.
  • Lleihaodd cyfran y methan wrth iddo adweithio 芒'r ocsigen oedd newydd ffurfio i ffurfio carbon deuocsid a d诺r.

Lleihaodd cyfran y carbon deuocsid oherwydd:

  • cafodd ei gloi mewn oedd yn ffurfio o gregyn anifeiliaid morol (fel calchfaen a sialc) ac mewn
  • cafodd ei amsugno gan blanhigion ar gyfer ffotosynthesis
  • roedd yn hydoddi yn y cefnforoedd

Mae llosgi tanwyddau ffosil yn ychwanegu carbon deuocsid at yr atmosffer yn gyflymach nag y gallwn ni ei dynnu oddi yno. Mae hyn yn golygu bod lefel carbon deuocsid yn yr atmosffer yn cynyddu.

Yr atmosffer cyfoes

Mae'r aer yn gymysgedd o nwyon. Mae faint o anwedd d诺r sydd yn yr aer yn amrywio o le i le, ac o ddydd i ddydd. Am y rheswm hwn, cyfrannau'r nwyon mewn aer sych rydyn ni'n eu rhoi fel arfer.

yw rhai o'r nwyon yn yr aer:

  • nitrogen, N2
  • ocsigen, O2
  • argon, Ar
  • neon, Ne

Mae'n bwysig nodi bod y nwyon hyn yn gallu cael eu hechdynnu o'r aer a'u defnyddio mewn sawl ffordd drwy ddefnyddio distyllu ffracsiynol.

Cyfansoddion yw rhai, gan gynnwys:

  • carbon deuocsid, CO2
  • anwedd d诺r, H2O
Siart cylch yn dangos bod aer wedi'i wneud o nitrogen (78%), ocsigen (21%) a nwyon eraill, gan gynnwys argon (0.9%) a charbon deuocsid (0.04%).

More guides on this topic