����ý

Mae canran yr ocsigen yn yr atmosffer wedi aros bron yn gyson am filoedd o flynyddoedd. Mae hyn oherwydd tair proses bwysig sy'n digwydd ar yr un pryd â'i gilydd, gan wrthbwyso unrhyw newidiadau.

• Resbiradaeth – mae bron bob cell fyw'n defnyddio ocsigen i gael egni o'i bwyd drwy resbiradu. Mae'r broses hon yn cymryd ocsigen o'r atmosffer ac yn rhyddhau carbon deuocsid.
• Hylosgiad – pryd bynnag mae defnydd organig, fel pren neu wair, yn llosgi, mae ocsigen yn adweithio â'r carbon a'r hydrogen yn y defnydd, gan ryddhau gwres a golau ar ffurf tân. Mae'r broses hon yn cymryd ocsigen o'r atmosffer ac yn rhyddhau carbon deuocsid.
• Ffotosynthesis – mae planhigion yn defnyddio proses ffotosynthesis i gynhyrchu eu bwyd eu hunain ar ffurf glwcos. Mae'r broses hon yn defnyddio golau'r haul (felly dim ond yn ystod y dydd mae'n digwydd) i dynnu carbon deuocsid o'r atmosffer a rhyddhau ocsigen.

Yn y rhai miloedd o flynyddoedd diwethaf, mae'r tair proses hyn wedi bod yn gytbwys, gan gynnal lefelau ocsigen o gwmpas 21 y cant.

Cynnydd yn lefelau carbon deuocsid

Yn y tua can mlynedd diwethaf, mae nifer o ffactorau wedi cyfrannu at gynyddu lefelau carbon deuocsid yn yr atmosffer. Mae’r rhain yn cynnwys:

• llosgi tanwydd ffosil – mae'r broses hon yn ychwanegu carbon deuocsid at yr atmosffer yn gyflymach nag mae ffotosynthesis yn gallu cael gwared ag ef
• twf poblogaethau bodau dynol ac anifeiliaid – mae hyn wedi cynyddu cyfanswm lefel resbiradaeth, gan gynyddu lefelau carbon deuocsid
• datgoedwigo – torri darnau mawr o goedwigoedd a choedwigoedd glaw i gael adnoddau fel pren ac i ddefnyddio'r tir fel tir fferm, sy'n golygu bydd llai o ffotosynthesis yn digwydd ac felly bydd llai o garbon deuocsid yn cael ei dynnu o'r atmosffer

Mae'r cynnydd yn y lefelau carbon deuocsid oherwydd y ffactorau hyn wedi cael ei gysylltu â'r cynnydd yn y tymheredd byd-eang, effaith o'r enw cynhesu byd-eang.