Newid canrannol – haenau canolradd ac uwch - Ffracsiynau a chanrannau - TGAU Mathemateg Rhifedd Revision

Newid canrannol – haenau canolradd ac uwch

Cynyddu neu leihau yn ôl canran benodol

Cyfrifa’r ganran dan sylw
Adia neu tynna’r ganran fel bo’r angen

Question

Mae landlord yn codi ei brisiau rhent 5%. Faint fydd fflat dwy ystafell wely sy’n £350 y mis yn ei gostio ar ôl y cynnydd?

Question

Mae siop yn tynnu 15% oddi ar bris eu holl stoc. Faint fyddai siaced, a oedd yn costio £60, nawr yn ei gostio yn y sêl?

Canfod y gwerth gwreiddiol ar ôl cynnydd canrannol

Enghraifft

Mae potel o lemonêd nawr yn hysbysebu ei bod 50% yn fwy. Os yw’n 750 ml nawr, beth oedd ei chyfaint gwreiddiol?

Potel o lemonêd â label yn hysbysebu ei bod bellach 50% yn fwy

Ateb

Cychwynna gyda’r cyfaint gwreiddiol yn 100%
Mae’r cyfaint newydd 50% yn fwy na hyn: 100% + 50% = 150%
150% = 750 ml. Gallwn rannu â 150 i ganfod 1%
1% = 5 ml. Gallwn nawr luosi â 100 i ganfod 100%, sef y cyfaint gwreiddiol
100% = 500 ml

Question

Ar ôl codi 9% yn ei bris, mae teledu’n costio £495. Faint oedd e’n ei gostio’n wreiddiol?

Canfod y gwerth gwreiddiol ar ôl lleihad canrannol

Enghraifft

Mae 20% o’r afalau mewn cynhaeaf wedi llwydo ac yn cael eu taflu, gan adael 360 o afalau da. Faint oedd yn y cynhaeaf?

Ateb

Cychwynna gyda’r cynhaeaf gwreiddiol yn 100%
Mae’r afalau nawr 20% yn llai: 100% - 20% = 80%
80% = 360 afal. Gallwn rannu ag 80 i ganfod 1%
1% = 4.5 afal. Os byddwn ni nawr yn lluosi â 100, byddwn yn canfod 100%, sef maint y cynhaeaf gwreiddiol.
100% = 450 afal

Question

zxxcj6f Mae cwmni cynhyrchu byrbrydau wedi gwneud pwysau ei bacedi creision 15% yn llai. Maen nhw nawr yn pwyso 51 g. Faint oedden nhw’n ei bwyso’n wreiddiol?

��ý

Ffracsiynau a chanrannauNewid canrannol – haenau canolradd ac uwch