Rhifau cymysg a ffracsiynau pendrwm
Gallwn ni ysgrifennu rhif cyfan fel \(\frac{2}{2}\), \(\frac{3}{3}\), \(\frac{4}{4}\), ac ati.
Felly gallwn ni ysgrifennu \({1}\frac{2}{3}\) fel
\(\frac{3}{3} + \frac{2}{3} = \frac{5}{3}\)
Rhifau cymysg
Mae \({1}\frac{2}{3}\) yn cael ei alw鈥檔 rhif cymysg, am ei fod yn cynnwys rhif cyfan a ffracsiwn.
Ffracsiynau pendrwm
Mae \(\frac{5}{3}\) yn cael ei alw鈥檔 ffracsiwn pendrwm, am fod y rhif ar y top yn fwy na鈥檙 rhif ar y gwaelod.
Trosi o rif cymysg i ffracsiwn pendrwm
Gelli di ysgrifennu鈥檙 rhan sy鈥檔 rhif cyfan ar ffurf ffracsiwn, wedyn adio鈥檙 ffracsiynau 芒鈥檌 gilydd.
\({1}\frac{2}{3} = \frac{3}{3} + \frac{2}{3} = \frac{5}{3}\)
Dyma enghraifft arall:
\({2}\frac{1}{4} = {1} + {1} + \frac{1}{4} = \frac{4}{4} + \frac{4}{4} + \frac{1}{4} = \frac{9}{4}\)
Trosi o ffracsiynau pendrwm i rifau cymysg
Gelli di wahanu鈥檙 ffracsiwn yn ffracsiynau llai, fel hyn:
\(\frac{17}{5}= \frac{5}{5} + \frac{5}{5} + \frac{5}{5} + \frac{2}{5} = {3} \frac{2}{5}\)
Ffordd arall o drosi ffracsiwn pendrwm ydy canfod sawl rhif cyfan rwyt ti鈥檔 ei gael drwy rannu.
Er enghraifft, beth am drosi \(\frac{17}{5}\) yn rhif cymysg eto.
Rydyn ni鈥檔 dechrau drwy rannu鈥檙 rhif top 芒鈥檙 rhif gwaelod.
Mae \({17}\) wedi ei rannu 芒 \({5}\) yn rhoi \({3}\) gweddill \({2}\).
Felly \({3}\) ydy鈥檙 rhif cyfan, ac mae鈥檙 gweddill \({2}\) yn golygu bod \(\frac{2}{5}\) dros ben.
Felly yr ateb ydy \(\frac{17}{5} = {3}\frac{2}{5}\).
Question
Ysgrifenna \(\frac{20}{7}\) fel rhif cymysg.
\(\frac{20}{7}={20}\div{7}={2}\) gweddill \({6}\), felly:
\(\frac{20}{7} = {2}\frac{6}{7}\)
Defnyddio cyfrifiannell
Os oes gan dy gyfrifiannell fotwm ffracsiwn gelli di ddefnyddio hwnnw i drosi o ffracsiynau pendrwm i rifau cymysg. Teipia鈥檙 ffracsiwn pendrwm i mewn, gwasga