����ý

Problemau’n ymwneud â lluosi a rhannu

Wrth ddatrys problemau sy’n ymwneud ag arffiniau uchaf ac isaf, rhaid i ti:

• weld beth mae’r cwestiwn yn ofyn i ti ei gyfrifo
• canfod un ai arffiniau uchaf neu isaf y mesuriadau
• datrys dy broblem gan ddefnyddio’r arffiniau cywir
• ofyn i dy hun a yw dy ateb yn gwneud synnwyr?

Lluosi

Enghraifft

Mae teilsen sgwâr yn 18.5 cm o hyd, wedi ei mesur i’r mm agosaf.

1. Ysgrifenna hyd lleiaf posib a hyd mwyaf posib y deilsen.
2. Mae Tegan yn gosod tair o’r teils hyn ar draws llwybrau sy’n 55 cm o led, wedi eu mesur i’r cm agosaf. A fydd y teils bob amser yn gorchuddio’r llwybr?

Ateb

1. Hyd lleiaf posib y deilsen = 18.45. Hyd mwyaf posib y deilsen = 18.55.
2. Er mwyn i’r teils orchuddio’r llwybr bob amser, rhaid i dair o’r teils lleiaf orchuddio rhan letaf y llwybr.

Hyd lleiaf posib tair teilsen = 3 × 18.45 = 55.35 cm.

Lled mwyaf posib y llwybr = 55.5 cm.

Na, ni fydd y teils bob amser yn gorchuddio lled y llwybr.

Rhannu

Enghraifft

Fe sefydlodd Usain Bolt record byd newydd yn y ras wib dros 200 m ym Mhencampwriaethau’r Byd yn 2009. Yr amser swyddogol oedd 19.19 s ond fe wnawn ni dalgrynnu hwn i fyny i 19.2 s (un lle degol).

Mae’r pellter yn cael ei fesur i’r m agosaf a’r amser yn cael ei fesur i’r degfed rhan o eiliad agosaf. Cyfrifa gyflymder cyflymaf ac arafaf Usain Bolt mewn metrau yr eiliad.

Ateb

Amser hiraf posib = 19.25 s

Amser byrraf posib = 19.15 s

Pellter hiraf posib = 200.5 m

Pellter byrraf posib = 199.5 m

I gael y gwerth mwyaf pan fyddi di’n rhannu, rwyt ti angen y pellter hiraf wedi ei rannu â’r amser byrraf.

I gael y gwerth lleiaf pan fyddi di’n rhannu, rwyt ti angen y gwerth lleiaf wedi ei rannu â’r mwyaf.