Pr矛omh fhiosrachadh
San artaigil seo mun Fh脿nas gheibh thu a-mach mu:
- an Talamh, a' Ghrian agus a' Ghealach
- an t-adhbhar a tha latha agus oidhche ann
- na ch矛 sinn ris an latha agus air an oidhche
- an t-adhbhar a tha lathaichean agus oidhcheannan diofraichte aig diofar amannan dhen bhliadhna.
Agus gheibh thu a-mach d猫 dh'ionnsaich thu le gn矛omh no dh脿!
Latha agus oidhche
Tha an latha agus an oidhche gu math eadar-dhealaichte.
Am bi thu uair sam bith a' coimhead suas dhan adhar? D猫 ch矛 thu tron latha? D猫 ch矛 thu air an oidhche?
Image caption, Ma choimheadas tu suas air latha soilleir, tha an t-adhar soillseach agus ch矛 thu a' Ghrian. Ach cha bu ch貌ir dhut gu br脿th coimhead gu d矛reach air a' Ghr猫in. Faodaidh i do sh霉ilean a mhilleadh.
1 of 5
Ceistean
Ris an latha 's 脿bhaist gu bheil e soilleir.
Anns a' mhadainn bidh sinn a' gabhail ar bracaist agus a' dol dhan sgoil-脿raich no dhan sgoil.
Feasgar bidh sinn a' dol dhachaigh agus bidh sinn a' dol dhan leabaidh air an oidhche.
Coimhead tro na dealbhan agus inns am bi thu a' d猫anamh nan rudan sin anns a' mhadainn, feasgar no air an oidhche.
Carson a tha latha agus oidhche ann?
Coimhead
Tha sinn a' fuireach air planaid ris an canar an Talamh. 'S e ball m貌r, uabhasach a th' ann a tha a' se貌ladh san fh脿nas.
'S e reul s貌nraichte fh猫in m貌r a tha anns a' Ghr猫in a tha uabhasach teth agus uabhasach soilleir. Bidh i a' bl脿thachadh na Talmhainn agus a' toirt solas dhuinn.
Tha an leth seo dhen Talamh soilleir oir tha e a' coimhead ris a' Ghr猫in.
Tha an leth eile dhen Talamh ann an dorchadas oir tha e a' coimhead air falbh bhon Ghr猫in.
Tha an Talamh a' cur car fad na h-霉ine. Nach toir sinn s霉il air mar a tha seo a' cruthachadh latha agus oidhche.
Seo Alba. Tha i d矛reach air gluasad bhon dorchadas a sholas na gr猫ine. Tha seo a' ciallachadh gu bheil an latha d矛reach a' t貌iseachadh ann an Alba agus tha a' ghrian ag 猫irigh anns an adhar.
Seo Sam. Tha e air a bhracaist a ghabhail agus tha e a-nis a' falbh a choinneachadh a charaidean. An d貌chas gum bi madainn mhath agad, Sam.
Ach chan e a' mhadainn a th' ann sa h-uile h-脿ite. Air taobh eile na planaid, tha d霉thaich air a bheil Astr脿ilia.
Tha i air gluasad 脿 solas na gr猫ine dhan dubhar agus tha sin a' ciallachadh gu bheil an oidhche a' t貌iseachadh ann an Astr脿ilia. Chan fhaic sinn a' ghrian air an oidhche. Ma th猫id thu a-mach air oidhche shoilleir, ch矛 thu a' Ghealach, na reultan agus na p脿train a bhios iad a' d猫anamh san adhar.
Seo Nina. Tha i a' m猫aranaich chionn 's gur e tr脿th cadail a th' ann ann an Astr脿ilia. Oidhche mhath, Nina.
Fhad 's a tha Nina na cadal, tha Astr脿ilia a' gluasad timcheall taobh dorcha na Talmhainn, air ais chun an taoibh ghrianaich.
Ach air taobh eile na planaid, tha an aon ghluasad a' ciallachadh gu bheil Alba a' dol tron taobh ghrianach air ais dhan dorchadas.
Nuair a tha i anns an dubhar, tha sin a' ciallachadh gur e an oidhche a th' ann ann an Alba. A-nis tha Sam a' m猫aranaich. 脌m cadail, Sam.
Agus aig an dearbh 脿m tha Astr脿ilia air gluasad air ais timcheall chun t-solais, agus tha sin a' ciallachadh gur e a' mhadainn a th' ann ann an Astr脿ilia. Tha Nina agus an c霉 a' dol air chuairt. Madainn mhath, Nina.
Tha an Talamh a' toirt 24 uairean a th矛de aon char a chur. Sin mar a tha sinn a' tomhas aon latha.
Tha an Talamh an-c貌mhnaidh a' cur car gu mall fi霉 's ged nach faic agus nach fairich thu sinn a' tionndadh.
Tha solas na gr猫ine a' de脿rrsadh air a' ph脿irt dhen Talamh a tha a' coimhead ris a' Ghr猫in agus tha an latha ann.
Tha i dorcha anns a' ph脿irt dhen Talamh a tha a' coimhead air falbh bhon Ghr猫in agus tha an oidhche ann.
Mar sin, nuair a tha an latha ann, tha sinn a' coimhead ris a' Ghr猫in, ach nuair a bhios an Talamh a' cur car, bidh sinn a' tionndadh air falbh bhon Ghr猫in, agus a' gluasad chun na h-oidhche.
Am faic thu far a bheil a' Ghrian an taca ris an Talamh?
Tha a' Ghrian air taobh cl矛 an Talaimh a seo.
Tha fios againn air a seo oir tha solas air an taobh dhen Talamh a tha a' coimhead ris a' Ghr猫in.
D猫 an diofar a ch矛 thu eadar Alba agus Astr脿ilia?
Tha Alba d矛reach air tionndadh a-steach a sholas na Gr猫ine agus tha latha 霉r a' t貌iseachadh.
Tha Astr脿ilia air taobh eile an Talaimh agus air tionndadh a-mach 脿 solas na Gr猫ine, mar sin bidh an oidhche ann.
Anns a' gheamhradh tha na h-oidhcheannan fada agus na l脿ithean goirid. Mar sin bidh e dorcha anns a' mhadainn nuair a dh'猫ireas tu agus dorcha fada mus t猫id thu dhan leabaidh.
As t-samhradh tha na l脿ithean fada agus na h-oidhcheannan gu math nas giorra. Bidh an latha ann nuair a dh'猫ireas tu agus nuair a th猫id thu dhan leabaidh.
An Talamh
Tha sinn a' fuireach air planaid ris an canar an Talamh. Seo an Talamh a' coimhead bhon fh脿nas.
Image source, NASATha an Talamh coltach ri balla, agus canaidh sinn cruinne ris a seo.
Tha na sg矛rean buidhe agus uaine a' sealltainn far a bheil t矛r.
'S e muir a th' anns na p脿irtean gorm.
Tha na p矛osan geala a' sealltainn sg貌than.
Ch矛 sinn na sg矛rean sin gu soilleir chionn tha a' Ghrian a' de脿rrsadh orra.
Image source, NASATha coltas gu math eadar-dhealaichte air an Talamh air an oidhche.
Tha a h-uile c脿il a' coimhead gu math dorcha. Tha sin air sg脿th 's nach eil a' Ghrian a' de脿rrsadh orra.
Am faic thu spotan soilleir sam bith? Sin far a bheil bailtean agus m貌r-bhailtean. Tha iad a' coimhead soilleir air sg脿th nan solais air na sr脿idean, no bho thogalaichean no bho thrafaig.
Ch矛 thu fhathast sg貌than, ach tha iad a' coimhead gu math dorcha seach mar a bha iad roimhe oir chan eil a' Ghrian a' de脿rrsadh orra.
D猫 tha anns a' Ghr猫in?
'S e reul a tha anns a' Ghr猫in, ach chan eil i coltach ri reultan eile. Tha sin air sg脿th 's gu bheil i gu math nas fhaisge air an Talamh na reul sam bith eile.
Cleas nan reultan uile, 's e ball m貌r gas a tha anns a' Ghr猫in. Tha an gas cho teth 's gum bi e a' de脿rrsadh, d矛reach mar a bhios teine.
Bidh a' Ghrian a' toirt dhuinn solas a bhios a' d猫anamh nan l脿ithean soilleir. Agus bidh teas bhon Ghr猫in a' cumail na planaid againn bl脿th gu le貌r airson a bhith be貌 oirre.
Image source, NASATha a' Ghrian ro shoilleir airson coimhead oirre. Tha i cho soilleir 's gum faod i do sh霉ilean a mhilleadh, no fi霉 's camara a bhios a' coimhead oirre.
Chaidh an dealbh seo dhen Ghr猫in a thogail le fioltairean s貌nraichte a bhios a' d矛on a' chamara. Bidh iad cuideachd a' d猫anamh an deilbh dorcha airson gum faic sinn fiosrachadh mionaideach air uachdar na Gr猫ine.
D猫 tha anns a' Ghealaich?
'S e ball creige a tha anns a' Ghealaich agus bidh i a' cur car mun Talamh.
Cha bhi i a' cur a-mach solas mar a bhios reul. Tha a' Ghealach a' coimhead soilleir oir bidh i ag ath-thilgeil solas bhon Ghr猫in.
D矛reach mar a tha an Talamh, tha an taobh dhen Ghealaich a tha a' coimhead ris a' Ghr猫in a' de脿rrsadh. Tha sg脿ile air an taobh eile.
Tha a' Ghealach an-c貌mhnaidh na cruinne. Ach uaireannan saoilidh tu gu bheil cruth eile oirre.
Uaireannan, ch矛 sinn a h-uile sgath dhen taobh dhen Ghealaich a tha a' de脿rrsadh. Uaireannan, ch矛 sinn p脿irt dhen taobh a tha a' de脿rrsadh agus p脿irt dhen taobh a tha fo sg脿ile. Sin an t-adhbhar gun saoil sinn gu bheil a' Ghealach ag atharrachadh a cruth.
Image source, NASAA' siubhal dhan Ghealaich
Bha daoine ris an canar speuradairean air a' ghealaich. Tha a' ghealach air a d猫anamh de chreag.
Shiubhail iad dhan ghealaich ann an rocaid agus bha deiseachan s貌nraichte orra airson an d矛on.
