´óÏó´«Ã½

« Blaenorol | Hafan | Nesaf »

Campau Orig

°ä²¹³Ù±ð²µ´Ç°ùï²¹³Ü:

Glyn Evans | 19:49, Dydd Iau, 12 Tachwedd 2009

Yr oedd bore Gwener yn fore y byddwn yn edrych ymlaen ato yn ystod fy nhymor yn olygydd Y Cymro.

Dyma'r bore y byddai Orig Williams yn ffacsio ei golofn wythnosol a byddai cryn edrych ymlaen i weld "pwy neu be sydd dani gan Orig heddiw tybed."

Orig Williams ar glawr 'Cario'r Ddraig' gyda diolch i Wasg Carreg Gwalch

Yn ddieithriad byddai, a defnyddio un o'i hoff eiriau ei hun, yn rhychu gwirioneddau mawr. Yn ei dweud hi fel y mae heb flewyn ar ei dafod. Yn llawn arabedd a hwyliogrwydd heb ofni neb.

Er gwaetha'r enw oedd ganddo am fod yn greadur gwyllt, afreolus ac anystywallt yr oedd yn gyfrannwr cydwybodol - mor brydlon a'r cloc gyda'i 'gopi' ac yn ddiffael yn un â'i air.

Yr oedd yn sgwennwr deheuig a diddan a'i rinwedd mawr i mi oedd eich bod yn clywed llais Orig yn ei sgrifen. Dyna pa mor naturiol ei arddull - ac ar ei phen ei hun.

Yr oedd mor fyw ar bapur go brin y byddai angen enw wrth ei gyfraniad i adnabod 'Colofn Orig'.

Yr oedd yn brothio o hiwmor a ffraethineb ac o ddywediadau a throadau ymadrodd naturiol y Gymraeg yn ei godidowgrwydd. Cwn rhech a dynion gwellt oedd y myrdd diasgwrn cefn na fyddent yn sefyll yn gadarn dros egwyddorion.

Wedi noson alaethus i Gymru ar faes pêl-droed neu rygbi byddai'r "bleinds i lawr unwaith eto".

"Calon dryw bach," fyddai gan y cachgwn.

Yr oedd ei iaith mor gyhyrog a'i gorff ac yntau'n falch o'i defnyddio yn ei holl odidiowgrwydd.

"Mi fydda i wastad yn diolch 'mod i'n medru siarad Cymraeg ac yn medru dallt a mwynhau ei barddoniaeth hi. Mae'n saff gen i nad oes 'na iaith arall yn y byd gyda chymaint o deimlad y tu ôl i'w geiriau hi," meddai yn ei hunangofiant, Cario'r Ddraig a gyhoeddwyd gan Wasg Carreg Gwalch.

A dyna'r ddeuoliaeth hyfryd - adyn gwyllt y sgwar reslo a chanddo bob amser ddegau o ddyfyniadau barddoniaeth gain Gymraeg ac emynau at ei alw i grynhoi neu atgyfnerthu ei deimladau gyda Chynan ymhlith y mwyaf dyfynadwy o feirdd yn ei olwg ef.

Dau a'r un rhwyddineb iaith yn rhan o'u cyfansoddiad.

Yr oedd ganddo glust a llygad i'r trawiadol a chyda'r amlaf dan ei lach yng ngholofnau'r Cymro fyddai Cymdeithas Bêl-droed Cymru - y Welsh FA - ac yntau o'r farn bendant mai cynrychioli yr oedd y llythrennau FA yn yr enw union swm gwybodaeth y gymdeithas am y gêm!

Er mai fel reslar yr oedd o fwyaf adnabyddus bu'n bêl-droediwr grymus a hefyd yn baffiwr a fu'n ymarfer ei gamp, heb ei lorio unwaith medda fo, mewn bythau ffair.

Ond trodd ei gefn ar y gamp honno gan ddweud y gallai unrhyw un fod yn focsar ond bod angen dyn i fod yn reslar.

Talp o wladgarwr oedd Orig a'r gwladgarwch hwnnw yn deillio o'i frogarwch angerddol. Yr oedd 'Sbyty' - Ysbyty Ifan - yn bopeth iddo a Llansannan wedyn - ei "ddewis fro" chwedl yntau.

Llansannan yw fy newis fro
A melys i mi yw byw,
Crwydrais am oes lle mynnais fy hun,
Caf farw lle mynno Duw
meddai yn ei hunangofiant a gyhoeddwyd gymaint yn ôl a 1985. A dyna fu, yn llawer rhy gynnar, yr wythnos hon.


Er iddo deithio i bellafoedd byd a sefyll mewn sgwariau reslo yn wynebu'n eofn sawl gwrthwynebydd o sawl hil doedd o ddim yn un i wneud môr a mynydd ffuantus o adael Cymru a chyfrif bendithion sentimental troi'n alltud i eangu gorwelion.

Yn Cario'r Ddraig dywed yn onest:
"Gwir neges y llyfr 'ma - os oes 'na neges hefyd - ydi nad ydw i ddim callach wedi bod yn yr holl lefydd, ac wedi gweld yr holl drugareddau, na phe taswn i wedi treulio fy oes gyfan yn fy ardal enedigol, heb symud cam ohoni."

Efallai na wnaeth y lleoedd pell yr un argraff fawr arno fo ag a wnaethant ar eraill ond un peth sy'n sicr fe wnaeth o ei hun argraff ar bawb â'i cyfarfu.

Bydd yr hanes am Orig Williams, El Bandito, yn parhau tra bydd straeon yn cael eu hadrodd - y rhychwr gwydn a hoffai flas barddoniaeth yr adyn anwleidyddol gywir a wareiddiwyd gan ei wraig, Wendy, meddai, y cawr cydnerth a feddyliai'r byd o'i deulu a'i fro a'i wlad.

Anfonwch eich atgofion chi . . .

Hefyd:
Hanes Orig Williams
Orig yn y gegin!

´óÏó´«Ã½ iD

Llywio drwy’r ´óÏó´«Ã½

´óÏó´«Ã½ © 2014 Nid yw'r ´óÏó´«Ã½ yn gyfrifol am gynnwys safleoedd allanol.

Mae'r dudalen hon yn ymddangos ar ei gorau mewn porwr cyfoes sy'n defnyddio dalennau arddull (CSS). Er y byddwch yn gallu gweld cynnwys y dudalen hon yn eich porwr presennol, fyddwch chi ddim yn cael profiad gweledol cyflawn. Ystyriwch ddiweddaru'r porwr os gwelwch yn dda, neu alluogi dalennau arddull (CSS) os yw'n bosib i chi wneud hynny.