Ceiniogau Prin y Werin
Dydw i ddim yn economegydd. A dweud y gwir dw i ddim hyd yn oed yn rhywun sy'n dda ac arian. Does gen i ddim siars ac mae'r hynny o gynilion sy gen i wedi claddu rhywle yng nghrombil Cymdeithas Adeiladu.
Trwy lwc, wrth edrych yn ôl (er bod hi'n ymddangos yn anlwc ar y pryd) roedd y gymdeithas honno yn un o'r rhai wnaeth benderfynu peidio ymuno â moch Gerasa'r sector gydweithredol trwy ruthro at y Farchnad Stoc.
Y "Nationwide" yw'r gymdeithas honno a'i haelodau hi, mae'n debyg, sy'n gyfrifol am y ffaith bod y sector ariannol gydweithredol yn dal i fodoli. O drwch blewyn pleidleisiodd yr aelodau yn erbyn newid statws y Gymdeithas gan wrthod y cannoedd o bunnau y byddai'r newid wedi rhoi yn eu pocedu. Pe bai'r bleidlais yn wahanol go brin y byddai na'r un gymdeithas adeiladu yn bodoli heddiw. Wedi'r cyfan mae'r Nationwide yn gyfrifol am fwy o asedau na'r holl gymdeithasau eraill gyda'i gilydd.
Fe fu'n rhai i fwrdd a rheolwyr y "Nationwide" weithio'n galed i ddarbwyllo'r aelodau i beidio derbyn yr abwyd ond roedd ganddynt un fantais sef traddodiadau'r Gymdeithas. Cyn iddi fabwysiadu'r enw presennol Cymdeithas Adeiladu'r Co-op oedd y "Nationwide" ac roedd cyfran sylweddol o'i haelodau yn dal i arddel egwyddorion y mudiad cydweithredol.
Canlyniad y bleidlais oedd bod yn rhaid i'r Gymdeithas barhau i weithredu o fewn y rheolau llym sy'n bodoli yn y sector gydweithredol. Yn y bôn roedd y Gymdeithas ond yn cael gwneud dau beth sef denu cynilion gan unigolion a defnyddio'r arian hwnnw i wneud benthyciadau morgais. Mae'n fusnes hen-ffasiwn ond yn gadarn yn ariannol.
Does dim rhyfedd felly bod rheolwyr ac aelodau'r Gymdeithas- a chymdeithasau adeiladu eraill yn poeri gwaed bod rheolau Cynllun Iawndal y Sector Ariannol yn golygu y bydd yn rhaid i'r cymdeithasau dalu rhan o'r gost o achub Banc Bradford a Bingley. Mae'n debyg y bydd hynny'n costi wythdeg miliwn o bunnau i'r cymdeithasau.
Mae 'na un cysur, wrth gwrs. Maen nhw yma o hyd. Mae pob un o'r cymdeithasau wnaeth ymuno a'r Farchnad Stoc wedi eu traflyncu neu wedi mynd yn fethdalwyr. Dyw mynd yn groes i'r ffasiwn ddim o reidrwydd yn beth gwael.
Golygydd Materion Cymreig y ´óÏó´«Ã½ yn blogio'n rheolaidd ar faterion gwleidyddol Cymru.
