大象传媒

Mae Cyfarwyddwr Amgueddfa Cymru Michael Houlihan ar fin heglu hi am Seland Newydd i gymryd yr awenau yn yr Amgueddfa Genedlaethol yn Wellington. Roedd ymddiriedolwyr yr Amgueddfa honno wedi chwilio'n bell ac agos am bennaeth newydd gan ddewis Michael Houlihan oherwydd yn eu geiriau nhw "his particular skills in complex cultural and bilingual museum establishment and management."

Neithiwr fe draddododd Michael Houlihanyn yr Amgueddfa ond nid araith "diolch am y cloc a'r cerdyn a phob lwc i chi gyd yn y dyfodol" oedd hon. Roedd ganddo bethau mawr i ddweud ar roedd e'n ddi-flewyn ar dafod wrth eu dweud nhw.

Roedd bwrdwn y neges yn amlwg o'r paragraff cyntaf.

For thousands of years, the story of culture in Wales has been about preservation and protection in the face of many overt and insidious threats; mostly originating in the east! The threats have been military, religious, political, linguistic, social and economic. But, over time, it's worked; a distinctive culture has survived thanks to geography, resistance, persistence and community.

Y frwydr honno i ddiogelu ei hiaith, diwylliant ac arwahanrwydd yw hanfod Cymru yn 么l Michael Houlihan ac mae'n ofni bod gormod o bobol Cymru yn ogystal 芒'u hawdurdodau yn methu sylweddoli hynny.

...there needs to be a more overt recognition, particularly in a time of financial pressure, that what sets Wales apart from, say, Surrey is its culture; that the reason we have an Assembly is because of that unique culture; and that, effectively, culture is Wales and Wales is culture. This should have been a project for the good times; in the bad it becomes essential.

Mae'n hallt ei feirniadaeth o ymdrechion i geisio gwerthu neu "brandio" Cymry ar sail ei thirwedd yn hytrach na'i diwylliant ac mae'n amlwg ei fod wedi digalonni'n llwyr wrth frwydro dros roi portread cywir o Gymru yn 诺yl y Smithsonian yn Washington.

Yn 么l y cyfarwyddwr roedd canllawiau'r Smithsonian yn gwbwl eglur. Roedd yr Amgueddfa Americanaidd am weld portread o ddiwylliant gwerin Cymru trwy gerdd, crefft, celf a dawns. Mewn cyfarfod ar 么l cyfarfod bu'n rhaid i Michael Houlihan wrando ar rai o fawrion Cymru yn dadlau y byddai hynny yn groes i "brand" Cymru fel "gwlad fodern dechnolegol y byddai pobol yn dymuno ymweld 芒 hi a buddsoddi ynddi".

The basic point was being missed; the singular, sometimes unsophisticated, sometimes contemporary but always authentic expression of a small nation's culture can be far more attractive and engaging to the outsider than the marketing messages that make it look indistinguishable from any other western, industrialised complex.

Mae Michael Houlihan yn gwrthgyferbynnu'r ffordd y mae diwylliant a hanes yn rhan hanfodol o ddelwedd ac ap锚l Iwerddon tra bod hanes Cymru yn cael ei hanwybyddu a hyd yn oed ei chelu. Cyfaddefodd nad yw Amgueddfa Cymru'n ddieuog o hynny gyda Sain Ffagan yn cyflwyno darlun "Hollywood" o Gymru nad yw hi erioed wedi bodoli. Dywedodd fod gwir drysorau'r Amgueddfa Werin sef y miloedd o oriau o dapiau o atgofion, straeon a chaneuon gwerin o dan glo yn yr archif.

Hanfod y broblem yn 么l y cyfarwyddwr yw'r ffordd y mae hanes Cymru'n cael ei dysgu yn ein hysgolion. Er cystal newidiadau i'r Cwricwlwm dywedodd fod Hanes Cymru o hyd yn cael ei drin fel atodiad neu'n cael ei ddysgu o bersbectif Seisnig. Awgrymodd fod y Cymry Cymraeg yn tueddu deall hanes Cymru ond bod angen datblygu dealltwriaeth ymhlith y di-Gymraeg.

"the hidden and passionate history of Wales... is more likely to be found in the Welsh language with its shared stories of memories, events and people contributing to preserving a sharp sense of identity, but one which is not effectively articulated in the English language. As a result, those with some responsibility for telling the history of Wales, in the fields of education, heritage and tourism do so in ways that reflect the broad sweep of European and English history rather than... a story that, when taken in the round, is truly distinctive."

Nawr, fel mae'r pennawd yn awgrymu dyw'r dadleuon yma ddim yn newydd ond mae clywed pennaeth Amgueddfa Cymru yn eu cefnogi yn dipyn o ryfeddod.

Mae'r ddarlith yn haeddu llawer mwy o sylw nac mae hi wedi cael hyd yma a gellwch ei darllen yn ei chyfanrwydd yn.

• Llyfrnodi gyda
• |
• |
• |
• |
• - Beth yw hwn?