Llafur Llugoer
Rwy'n ceisio peidio ysgrifennu gormod ynghylch y ffrae ynglŷn â system bleidleisio'r Cynulliad. Rwyf wedi dweud o'r blaen bod systemau'n bwysig. Ar y llaw arall go brin fod yr un stori o lai o ddiddordeb i'r rheiny y tu fas i'r swigen wleidyddol.
Yr hyn sy'n hela dyn i grafu pen ynghylch y stori hon yw pam yn union y mae Llafur yn parhau i daflu cols ar y tan arbennig yma? Fel mae Alan Trench, un o'r arbenigwyr ar ddatganoli / anoracs blaenaf yn esbonio draw ar ei mae'r dystiolaeth bod Llywodraeth y Deyrnas Unedig yn bwriadu cyflwyno unrhyw newid yn dila iawn. Ar ben hynny mae rhai o honiadau Peter Hain wedi bod yn ffeithiol anghywir.
Yn wyneb hynny, pam wnaeth Carwyn Jones benderfynu rhyddhau'r ffaith ei fod wedi ysgrifennu at David Cameron ynghylch y mater? Pam cadw'r stori yn fyw - a pham mynnu bod angen naill ai fandad etholiadol neu refferendwm i wneud unrhyw newid o gwbwl i'r system bleidleisio neu'r setliad presennol?
Mae'r gwrthgyferbyniad a'r datblygiadau gwleidyddol yr Alban yn drawiadol. Nid son am amddiffyn y statws quo na'r angen am fandad etholiadol mae Douglas Alexander mewn araith yng Nglasgow heddiw. Yn hytrach mae'r llefarydd Llafur ar faterion tramor yn dweud
"We must do more than oppose separation. We must be true to our own history and advocate devolution. That does not and need not require simply a defence of the status quo... I believe that Alex Salmond will be defeated in his referendum on separation. I believe that once again it will be re-asserted that devolution is the settled will of the Scottish people. But that does not mean that the settlement itself cannot respond to circumstances."
Fe fyddai cyhuddiad o safonau dwbl neu ragrith yn annheg yn fan hyn. Wedi cyfan holl bwynt datganoli yw bod gwleidyddion a phleidiau yn gallu torri gwahanol gwysau yn y gwahanol wledydd.
Ar y llaw arall un o'r ffactorau oedd yn allweddol i lwyddiant yr ochor "ie" yn y refferendwm eleni oedd yr angen i 'gadw lan gyda'r Alban'. Mae 'na beryg y bydd rhai yn credu bod Llafur Cymru yn cael ei gadael ar ôl.
Golygydd Materion Cymreig y ´óÏó´«Ã½ yn blogio'n rheolaidd ar faterion gwleidyddol Cymru.
