 |
|
Papur
bob dydd
Gwario £60,000 i bwyso a mesur y posibilrwydd o gael papur
newydd dyddiol Cymraeg
Dydd Iau, Gorffennaf 26, 2001
|
Mae Ned Thomas, yr awdur, cyfarwyddwr Canolfan Mercator yn
Aberystwyth a chyn olygydd Planet newydd gychwyn ar waith ymchwil
i weld pa mor bosibl fyddai hi i gyhoeddi papur dyddiol Cymraeg.
Mae鈥檙 ymchwiliad, fydd yn parhau am 15 mis, yn cael tua 拢60,000 i
gyd o Ewrop, Awdurdod Datblygu Cymru a m芒n ffynonellau eraill.
Cymdeithas o olygyddion
Ar Wythnos Gwilym Owen ar 大象传媒 Radio Cymru ddydd Llun
dywedodd Ned Thomas i gymdeithas o olygyddion papurau dyddiol mewn
ieithoedd lleiafrifol gael ei sefydlu dros y tair blynedd ddiwethaf..
"Erbyn hyn, mae yn gymdeithas efo 20 o aelodau - rhai o鈥檙 papurau
yn dod o leiafrifoedd cryf iawn fel y Catalaniaid - ond mae鈥檙 mwyafrif
o leiafrifoedd cymedrol eu maint," meddai.
"Mae nifer ohonyn nhw o grwpiau ieithyddol sy鈥檔 llai o dipyn na鈥檙
rhai sy鈥檔 siarad Cymraeg.
"S锚r y byd yma yw鈥檙 300,000 o siaradwyr Swedeg sy鈥檔 byw yn Y Ffindir
ac yn cynnal deg papur dyddiol. Mae cylchrediad y papur lleiaf yn
10,000 ond mae鈥檙 mwyafrif, a gynhyrchir yn Helsinki, yn gwerthu 60,000
- yr un maint 芒鈥檙 Western Mail.
"Mae llai na phump y cant o鈥檜 hincwm nhw鈥檔 dod o gymorthdaliadau.
"Roedd yn dod yn fwy a mwy amlwg i mi fod yna fwlch yng Nghymru -
y bwlch mwya.
Cymru ar y blaen mewn radio a theledu
"Ym myd teledu a radio mae Cymru rywle tua鈥檙 brig ond nid ym maes
papur dyddiol. Mae pob math o resymau hanesyddol, daearyddol am hyn
ond o鈥檔 i鈥檔 meddwl ei bod hi鈥檔 werth edrych ar rai o鈥檙 papurau yma
i weld sut maen nhw鈥檔 gweithio.
"Nid yn unig yn dechnegol - er bod hynny鈥檔 ddiddorol - ond o safbwynt
rhedeg busnes a darparu papur dyddiol i grwp bychan sy鈥檔 ymddangos
yn chwerthinllyd o fach ym Mhrydain.
"Mae gwerth hefyd mewn edrych ar y patrwm cymdeithasegol a gwleidyddol
ehangach o sut mae鈥檙 papurau hyn yn cael eu cynnal."
Gwahodd pobl i Gymru
Rhan o waith Ned Thomas dros y 15 mis nesaf fydd ymweld 芒 rhai o鈥檙
papurau hyn a gwahodd pobol o鈥檙 papurau hyn i ddod i Gymru i s么n am
yr hyn maen nhw鈥檔 ei wneud.
"Mae eisiau dod 芒 nhw yma fel ein bod ni鈥檔 gweld nad yw鈥檙 fath beth
芒 phapur Cymraeg yn amhosib. Mae angen codi hyder," meddai wrth 大象传媒
Cymru鈥檙 Byd.
"Mae angen ystyried ystod eang o bosibiliadau.
"Mae yna bapurau dyddiol lleiafrifol arlein. Yn bersonol dwi鈥檔 meddwl
mai rhyw gyfuniad o bapur - papur ar bapur - a rhywbeth ryngrwydol
yw鈥檙 ateb.
Y newyddion diweddaraf
"Nid drwy bapur newydd mae鈥檙 newyddion diweddaraf yn ein cyrraedd
ni erbyn hyn. Be sy鈥檔 digwydd yw fod papurau newydd yn dadansoddi
newyddion a rhoi newyddion yn eu cyd-destun.
"Dwi鈥檔 meddwl fod yna le o hyd i rywbeth tipyn bach mwy parhaus fel
rydach chi鈥檔 gael gan bapur.
Pwy fydd ei biau?
"Mae cwestiynau sydd raid eu codi am ddosbarthu ac - yn ystyr ehangaf
y gair - perchenogaeth papur.
"Yr hyn sydd eisoes wedi nharo i yw fod y teimlad o berchnogaeth yn
eang iawn ymysg rhai o鈥檙 papurau hyn. Mae hyd yn oed y papurau dyddiol
yn byw i raddau helaeth ar danysgrifwyr - maen nhw hefyd yn gyfranddalwyr.
"Mae grwp bychan iawn, tua 50,000, o siaradwyr Daneg yn byw yn Yr
Almaen, ac mae papur dyddiol ganddyn nhw. O鈥檙 50,000 yna mae 1,500
yn gyfranddalwyr - un o bob deg teulu."
Papur Gwyddeleg yng Ngogledd Iwerddon
Mae s么n am ailgychwyn papur dyddiol Gwyddelig yng Ngogledd Iwerddon
a fyddai鈥檔 cyflogi 30 o bobl a bydd gweld be sy鈥檔 digwydd yno yn ddiddorol,
yn 么l Ned Thomas.
"Rwy鈥檔 rhagdybio y c芒n nhw gymhorthdal gan y Llywodraeth am fod Prydain
wedi arwyddo鈥檙 Siartr Ieithoedd Llai. Mae鈥檙 Llywodraeth yn medru dweud
ei bod yn cyfrannu tuag at gyhoeddi yn y Gymraeg drwy鈥檙 Cyngor Llyfrau.
"Ond fe allai hyn agor y drws i gymhorthdal i bapur dyddiol Cymraeg.
Nid 鈥檓od i鈥檔 credu mai dyna鈥檙 ateb ond efallai y buasai cymorth tuag
at ddosbarthu papur, er enghraifft, yn dderbyniol lle na fyddai modd
i鈥檙 Llywodraeth ddwyn pwysau gwleidyddol ar y papur oherwydd y cymorth."
Arian llywodraeth
Dywedodd Mr Thomas fod papur dyddiol yn Euskadi, iaith y Basgiaid,
yn derbyn arian gan lywodraeth Sbaen a鈥檙 seneddau taleithiol.
"Er bod y nifer a鈥檙 canran sy鈥檔 siarad Euskadi yn debyg i Gymru mae鈥檙
sefyllfa yn wahanol iawn yno. Mae mwy o bobol Gwlad y Basg yn anllythrennog
yn eu hiaith - ar ochr Ffrainc am nad yw鈥檙 iaith yn cael eu dysgu
yn yr ysgolion.
"Ac y mae鈥檙 hen bobol ar ochr Sbaen o鈥檙 ffin wedi eu magu dan gyfundrefn
Franco, felly dydyn nhw 鈥檆hwaith ddim yn llythrennog yn yr iaith.
"Felly mae鈥檙 iaith yn fwy dibynnol ar ddysgwyr nag yw鈥檙 Gymraeg, er
enghraifft.
"Fe ddechreuodd y papur dyddiol yno heb unrhyw nawdd cyhoeddus ond
erbyn hyn mae鈥檔 derbyn nawdd oddi wrth y Llywodraeth ganolog a鈥檙 taleithiau.
"Dechreuodd y papur gyda chylchrediad o 12,000. Yn awr mae i fyny
i 17,000."
Meddwl am danysgrifio
Ymhlith y cynlluniau a ddefnyddir gan y papurau dyddiol hyn y bydd
Ned Thomas yn eu hastudio, meddai, fydd dulliau o danysgrifio.
"Byddai tanysgrifio I bapur dyddiol yn anodd dan y system Brydeinig
o ddosbarthu ond nid yn amhosib," meddai.
Dywedodd hefyd fod yn rhaid bod yn ymwybodol iawn o ddatblygiadau
technolegol, y we ac o鈥檙 pwysigrwydd o baratoi deunydd mewn modd y
gellir ei ddefnyddio鈥檔 aml-gyfryngol.
"Pwy wyr be fydd gynnon ni mewn pum mlynedd?" meddai.
"Mae gen i fy syniadau ond dwi ddim yn mynd i ragdybio canlyniadau
fy ymchwil. Ond fuaswn i ddim yn treulio blwyddyn yn gwneud y gwaith
ymchwil yma taswn i ddim yn credu ei fod yn bosib," meddai.
|
|
|
Gair
am air
Siart
Cymru
Llyfrau
ar y We
N么l
i'r archif
