 |
|
Lle
braf
Tro trwy Iwerddon ramantus gyda chriw o Gymry
Dydd Iau, Rhagfyr 20, 2001
|
• Profiadau Gwyddelig. Golygydd,
William Owen. Deuddeg tudalen o luniau du a gwyn. Gwasg Carreg Gwalch.
拢5.50.
Adolygiad gan Glyn Evans.
Ar gychwyn y gyfrol hon o ysgrifau am Iwerddon y mae鈥檙 golygydd, William
Owen, yn aralleirio yr hen ddywediad fod gan bob dyn ddwy wlad; ei
wlad ei hun - a Ffrainc.
Yn 么l William Owen, fodd bynnag, byddai鈥檔 gywirach dweud am y Cymro
mai ei ddwy wlad ef yw Cymru, ei wlad ei hun, ac Iwerddon.
Y mae gennym, meddai, "gryn feddwl o鈥檔 cefndryd Gwyddelig . . . dirfawr
barch tuag atynt . . . ac eiddigedd."
Mi fyddwn i鈥檔 mynd gam ymhellach a dweud nad Iwerddon fel y cyfryw
ydi ail wlad y Cymro ond rhyw syniad rhamantus sydd gennym o Iwerddon.
Mae鈥檙 gyfrol Profiadau Gwyddelig yn atgyfnerthu鈥檙 gosodiad
hwnnw.
Canmol a delfrydu
Heb eithriad canmol, dyrchafu a delfrydu y mae鈥檙 cyfranwyr oll - Orig
Williams, Phil Mostert, Mared Owen, Myrddin ap Dafydd, Angharad Tomos,
Bethan Jones Parry, William Owen, Wil Sam ac Arthur Thomas.
Ac fel sawl un arall ohonom fe gawso nhw brofiadau cofiadwy o hyfryd
ar yr Ynys Werdd gan ddod dan hud darlun sy鈥檔 ymylu ar fod yn ystrydebol
yn ei ramanteiddio.
A鈥檙 gwir amdani, wrth gwrs, yw fod yr ystrydebol Wyddelig yn
rhan o fyw bob dydd yn Iwerddon ac y mae pethau yn digwydd i ddyn
yn Iwerddon na ellir eu dychmygu yn digwydd unrhyw le arall.
Y mae鈥檙 Gwyddel yn hael a chynnes ei groeso, y mae yna
rhyw ogwydd gwahanol i鈥檞 resymeg a rhyw siamp锚n yn ei eirio cam.
Pob math o hanesion
Amhosib ymweld 芒鈥檙 ynys heb ddychwelyd gyda hanesyn am ryw ddigwyddiad
gwahanol neu ogleisiol.
Gofyn y ffordd i ddyn ar y stryd yn Galway a hwnnw鈥檔 dweud, "Mae鈥檙
car wedi ei barcio fan acw, dowch," a fy ngyrru鈥檔 unswydd at garreg
drws lle鈥檙 oeddwn eisiau mynd.
Ac yr ydym oll yn gwybod am rywun a aeth i dy tafarn a gofyn "Pa bryd
da chi鈥檔 cau?" a chael yr ateb, "Rhywdro tua diwedd mis Medi."
Ac mae hi yn wir i rywun fynd i dafarn, gofyn am ddiod a chael
ei wrthod oherwydd nad yw鈥檙 bar ar fynd nes bydd yr awr Gysegredig
drosodd.
"Ydio鈥檔 iawn imi ista yma i ddisgwyl 鈥檛a?" ydi cwestiwn nesaf y darpar
gwsmer.
"Ydi鈥檔 tad," atebir gan ychwanegu. " A fasa chi鈥檔 hoffi diferyn tra
da chi鈥檔 disgwyl?"
Gweddi'r ferch
Mae鈥檙 Iwerddon braf hon yn brothio drwy ddalennau Profiadau Gwyddelig
gan gynnwys cyfraniad (braidd yn rhy faith) Phil Mostret, Hwyl
a Hiwmor yn Iwerddon.
Fel sawl un o鈥檌 flaen dydi o ddim yn swil o son am y weddi fenywaidd
fendigedig honno - a glywodd yn McHugh鈥檚 yn Claregalway;
"Holy Mary, mother of God, you who conceived without sinning, help
me to sin without conceiving."
Y mae o hefyd yn un o鈥檙 degau a gafodd yr ateb, pan holodd rywun a
oedd o鈥檔 briod neu beidio; "I鈥檓 thinking about thinking about it."
Mi fydda i wrth fy modd efo straeon o鈥檙 fath a doedd o ddim syndod
o gwbl imi gael fy hun yn ymgolli鈥檔 llwyr yn y gyfrol fach hon.
Perfformiad arbennig
Wil Sam yn son sut y perfformiwyd A Taste of Honey mewn theatr
yn unswydd ar ei gyfer ef a phum cyfaill. Yn lle arall ond Dulyn,
hola, y digwyddai peth felly - dinas sydd, meddai "yn siarad drama"
dim ond i rywun fod a鈥檌 glustiau yn agored.
Hawdd anghofio rhwng dalennau鈥檙 gyfrol hon fod yna, yn anffodus, Ddulyn
arall hefyd a dydi honno ddim yn cael ei chrybwyll yn y gyfrol hon.
Dulyn y slyms ac isfyd y cyffuriau a barwniaid herfeiddiol y drygiau
yn ymddangos ar adegau eu bod yn drech na deddf gwlad.
Yn y Ddulyn hon y saethwyd mewn gwaed oer yn ei char, tra鈥檔 sefyll
wrth oleuadau traffig, y newyddiadurwraig ifanc a mam i blentyn pumlwydd
oed, Veronica Guerin, oherwydd ei bod yn cyhoeddi gormod o wirioneddau.
A鈥檙 saethwr wedyn yn diflannu ar ei fotobeic ymhlith traffig prysur
hwylio a鈥檙 gwaith.
Ac y mae hyn hefyd yn rhan o ddirgelwch Iwerddon.
Yn rhan o ddryswch Iwerddon - fod gwlad sydd ar un wedd mor addfwyn,
croesawgar a difalais ei phobl yn gallu esgor hefyd ar fryntni annynol
sydd y tu draw i ddychryn.
Ceir rhywfaint o naws hynny yn nisgrifiad Mared Owen o鈥檌 hymweliad
芒 Belfast. Mae Orig Williams, y gorau o gyfranwyr y gyfrol ddywedwn
i, yn rhyw gyffwrdd 芒鈥檙 peth hefyd.
"A鈥檙 bobl glenia dwi wedi鈥檜 cyfarfod ydi Gwyddelod Chwe Sir y Gogledd,"
medda fo. "Y rhyfeddod mwyaf i mi ydi nad ydi鈥檙 bobol yma yn medru
cyd-fyw gyda鈥檌 gilydd."
Ond, yn ffodus iddyn nhw, profiadau braf a gafodd y rhai sy鈥檔 rhannu
eu profiadau yn y gyfrol hon a dydw i ddim am edliw hynny iddyn nhw
ac o鈥檌 derbyn am yr hyn yw, mae鈥檔 gyfrol y mae鈥檔 bleser troi ati.
Gwaith y golygydd
Allai ddim peidio 芒 thynnu sylw fodd bynnag at y ffordd od y dewisodd
y golygydd gyflwyno yr ysgrifau - gydag enw pob awdur ar ddiwedd pob
ysgrif yn hytrach nag ar ben ei dalen gyntaf islaw y teitl.
Penderfyniad a鈥檓 gwylltiodd i fwy nag unwaith wrth droi鈥檙 dalennau
i鈥檙 diwedd i ganfod pwy oedd wedi sgrifennu beth oeddwn i鈥檔 ei ddarllen
ar y pryd.
Ac er bod nifer o鈥檙 awduron yn adnabyddus imi byddai wedi bod yn braf
cael bywgraffiad byr o bob un yng nghefn y gyfrol yn ychwanegol at
y disgrifiad cwta ohonyn nhw yn y rhagair.
Ni allaf beidio 芒 sylwi hefyd i鈥檙 golygydd fod yn llai na chydwybodol
wrth ddarllen drwy鈥檙 cyfraniadau a dderbyniodd a gadel i nifer o f芒n
wallau syrthio drwy鈥檙 gogor -manion bethau, yn wir, fel pan mae
yn hytrach na pam yw neu pam fo.
Mae鈥檔 rhan o waith golygydd i amddiffyn cyfranwyr rhag y brychau m芒n
pe bai ond i gau cegau adolygwyr piwis.
• Oes gennych chi farn am y llyfr hwn?
Ebostiwch ni.
|
|
|
Gair
am air
Siart
Cymru
Llyfrau
ar y We
N么l
i'r archif
