大象传媒

Cymeriadau Maldwyn

Rhan o glawr y llyfr

20 Rhagfyr 2010

  • Adolygiad Lona Jones o Cymeriadau Maldwyn. Golygwyd Gan Hedd Bleddyn. Cyfres Cym锚rs Cymru (6). Gwasg Gwynedd. 拢5.95.
  • A minnau wedi fy magu ym Machynlleth ac yn adnabod y golygydd a'i bwnc yn dda, fe edrychais ymlaen at ddarllen y gyfrol hon - ac ni'm siomwyd ynddi, ychwaith, ar wah芒n i f芒n gwenc neu ddwy; a gwell trafod y rheini gyntaf, am wn i.

    Clawr y llyfr

    Y pennaf gwenc yw fod yn y gyfrol ambell erthygl hollol sownd a gymerai ei lle yn iawn yn Y Bywgraffiadur neu yn y Montgomeryshire Worthies.

    Hynny yw, dyma erthyglau difyr am bobl ddifrifol nad ydynt o reidrwydd yn gym锚rs yn ein hystyr ni o'r gair.

    Fe roddwn i yr erthyglau ar Pryce Pryce Jones a Demetrius Owen a Dafydd Wyn Jones yn y categori hwn.

    Straeon a ddisgwyliwn

    Ond y g诺yn waethaf, coelio, yw na welais straeon y disgywliwn eu gweld.

    Beth am fabinogi cymeriadau megis Wil Bwtsiar ac Emyr Annwyl? A dyma ichi ddau hanesyn i brofi y pwynt:

    Aeth Wil Bwtsiar a'i gyfaill mynwesol nad oes raid imi ei enwi i bobl Machynlleth, i Lundain ar sgawt. A dyna lle roedd y ddau yn eistedd yn sgw芒r Trafalgar yn edrych ar y merched yn pasio.

    Gwelai'r cyfaill ogoniannau ond digon ffwrbwt oedd Wil a phan ofynnwyd iddo ei farn am un nodedig o esgyrnog, ei ymateb oedd, "De i'm byd, weles i fwy o gig ar fy mrat yn bore!"

    Mae sawl stori am Emyr haeddai eu lle ond fy hoff un i yw'r un amdano yn cyfarfod y Puwiaid - chwech neu saith o frodyr yn Narowen ac aelodau o deulu a haedda lyfr iddo ei hun.

    Rhyw fore Calan roedd y brodyr yn disgwyl y c诺n hela ond fe'u perswadiwyd gan Emyr mai mewn cyfeiriad arall yr oedd yr helfa - ac unig bleser Emyr oedd eu gweld yn symud gan wybod nad oedd angen hynny!

    Gwn wrth y gwely

    A dyna hanes William John gyda'r gwn wedyn. Yn 么l a glywais i, ac fe'i clywais o le da, yr oedd WJ yn poeni cymaint am wningod yn anrheithio ei letys yn blygeiniol fel iddo fynd 芒gwn i'r llofft ryw noson gan fwriadu rhoi cetrisen neu ddwy yn rhybudd yn y bore - sobr o beth iddo anghofio agor y ffenestr gyntaf . . .

    A beth am y stori - ac mae hi yn County Times y cyfnod - pan adawodd G S Hughes i'w wraig yrru lori ddiffygiol adref am y tybiai y byddai hi yn derbyn llai o gosb pes delid hi?

    Yr hyn a ddigwyddodd yn y diwedd oedd iddi hi gael ffein ond i'r g诺r gael pryd o dafod gan gadeirydd y fainc!

    Ond chwarae teg i Hedd. Un gyfrol oedd ganddo nid 'enseiclopedia' a'r drwg efo straeon am gymeriadau yw eu bod yn medru bod mor ffans茂ol nes ymdebygu i gelwydd golau a hanfod cym锚r yw bod ei weithredoedd a'i ddywediadau yn hollol eithriadol i norm ei gymdeithas ond eto yn gwbl gredadwy.

    Enghreifftiau eithriadol o'r hyn sydd yn normal i'r gymdeithas ydynt, pobl gyda'r X factor sydd yn ein difyrru ac, ar dro, yn dangos gwendidau eu pobl hefyd.

    Dyna wna WJ wrth ddweud ar dudalen 102 fod t欧 yn lle da i fwyta cig gwyn - mae yna gic fwriadol at ddiffyg lletygarwch perchennog y t欧!

    Mae'n gyfrol dda a'm gobaith i yw y bydd yn cyfoethogi dealltwriaeth pobl o Faldwyn a'i phobl, o'r fro y mae'r craic Gwyddelig yn fyw ac yn iach ynddi a lle y mae gan bawb amser i siarad a'i gilydd.

    Pethau dirgel

    A gwlad y dirgelion, hefyd, er efallai nad yn y gyfrol hon yr oedd y lle i s么n am fesurwyr yr edau a'u campau ond yr oedd angen gwneud yn rhywle cyn i'r arfer beidio.

    A rhyfedd nodi fy mod yn gwybod yn iawn fod y peth yn gweithio, er mor od ac anhygoel hynny, a'i fod o yn gweithio hyd yn oed pan nad 诺yr y claf fod yr edau wedi ei mesur.

    Ni fesurwyd yr edau erioed ar fy nghyfer i ond gwelais effeithiau clir ei mesur ar rywun arall nad oedd yn credu yn yr arfer nac yn gwybod ei fod yn mynd i dderbyn y driniaeth ei hun.

    Rhimyn sy'n uno

    Un peth y mae'n rhaid i weddill Cymru ei dderbyn yw mai'r rhimyn main o Gymreictod sydd ym Maldwyn sydd yn cadw unoliaeth y Gymraeg fel iaith genedlaethol, hebddo dwy Gaeltacht fyddai gennym - un yn y Gogledd a'r llall yn y De.

    Mae mwynder Maldwyn a'i ffordd ffeind, ond cwbl ddi-ildio, o warchod ei Chymreictod yn hanfodol i'n parhad ni fel cenedl. Lona Jones.


    A - Z llyfrau

    Pori gwefan Cylchgrawn 大象传媒 Cymru

    Ffilm

    Rhys Ifans

    Pobl y sgrin

    Adolygiadau a gwybodaeth am actorion a phobl ffilm

    Theatr

    Llion Williams

    Barn a gwybodaeth

    Adolygiadau a straeon o fyd y theatr Gymraeg

    大象传媒 iD

    Llywio drwy鈥檙 大象传媒

    大象传媒 漏 2014 Nid yw'r 大象传媒 yn gyfrifol am gynnwys safleoedd allanol.

    Mae'r dudalen hon yn ymddangos ar ei gorau mewn porwr cyfoes sy'n defnyddio dalennau arddull (CSS). Er y byddwch yn gallu gweld cynnwys y dudalen hon yn eich porwr presennol, fyddwch chi ddim yn cael profiad gweledol cyflawn. Ystyriwch ddiweddaru'r porwr os gwelwch yn dda, neu alluogi dalennau arddull (CSS) os yw'n bosib i chi wneud hynny.