大象传媒

Ond fe gryfhawyd ymwybyddiaeth Gymreig Glynd诺r pan ddechreuodd ffraeo gyda'i gymydog o Sais a'i fab-yng-nghyfraith yr Arglwydd Grey.

Enillodd Grey achos llys yn erbyn Glynd诺r ar sail casineb Harri IV tuag at y Cymry. Ond fe heriodd Glynd诺r yr holl drefn wleidyddol oedd wedi ei sefydlu gan frenhinoedd Lloegr yn ddiweddarach pan gyhoeddodd ei hun yn Dywysog Cymru ar ei stad yng Nglyn Dyfrdwy ar 16 Medi 1400.

Ar ddydd ei goroni, fe ymosododd Glynd诺r a 250 o ddilynwyr ar Ruthun gan 'sgubo i mewn pan agorwyd giatiau'r dref ar doriad y wawr.

Dyma'r cyntaf o ymosodiadau ar Fflint, Rhuddlan, Holt, Croesowallt a'r Trallwng. Cyhoeddwyd Glynd诺r yn herwr ond fe frwydrodd nifer o'i gefnogwyr i ennill pardwn.

Wrth i'r gefnogaeth iddo dyfu, ymunodd myfyrwyr mewn protestiadau a daeth y Cymry alltud yn 么l i ymuno yn y gwrthryfel.

Aeth Glynd诺r ati i greu cytundebau efo'r Alban a Ffrainc, i ennill cestyll a chynnal senedd ym Machynlleth.

Yn Harlech cynhaliodd lys a chynllunio'i ddyfodol dros Gymru. Erbyn iddo ennill y rhan fwyaf o Gymru, roedd pawb ei ofn.

Fe frwydrodd Glynd诺r i'r diwedd yn ei gastell olaf, Harlech. Ni chofnodwyd y manylion am y frwydr olaf ond fe lwyddodd Glynd诺r i ddianc. Carcharwyd ei wraig, ei ddwy ferch ac 诺yr iddo yn Nhwr Llundain ac yno y buont farw.

Fe dreuliodd Glynd诺r ei hun weddill ei ddyddiau yn Kenturch yng nghartref ei fab yng nghyfraith Sir John Skydmore tan ei farwolaeth.

Yn 1415, fe wrthododd bardwn ac ni chlywir s么n amdano wedi'r flwyddyn hon. Erys ei farwolaeth yn ddirgelwch ac ni wyddys lle cafodd ei gladdu. Mae'r ffaith fod lleoliad ei fedd yn dal yn ddirgelwch hyd heddiw yn ychwanegu at y rhamantu yng Nghymru yngl欧n ag Owain Glynd诺r.

Dywedir iddo losgi Croesowallt a Handbridge, Caer mor aml nes iddynt gael eu hadnabod fel Burnttowns!

Mwy am Owain Glynd诺r ar wefan Lleol Canolbarth.

Lluniau o'r cerflun newydd o Owain Glynd诺r yng Nghorwen.