大象传媒

Chafodd o erioed adnabod ei dad na dau o'i frodyr gan i'r tri farw ynghyd 芒 28 arall mewn llif ym mhwll Argoed yn yr Wyddgrug pan oedd Owen yn faban. Achosodd hyn galedi mawr i'r teulu.

Hanes codi cofgolofn Daniel Owen

Dylanwadodd Jones yn drwm ar ei brentis a chan ei fod yn aelod o'r Eglwys Bresbyteraidd, dechreuodd Owen bregethu dan ei anogaeth. Ar 么l deng mlynedd, gadawodd y siop a mynd i astudio ar gyfer y weinidogaeth yn 24 oed.

Fe ddychwelodd i siop y teiliwr ymhen dwy flynedd ond daliodd ati i bregethu. Cyhoeddwyd ei bregethau mewn cyfnodolion ac fe enillodd glod yn lleol amdanynt.

Agorodd Owen siop deiliwr ei hun efo partner ar y Stryd Newydd sef safle tafarn Y Pentan heddiw a datblygodd y siop yn un safonol iawn ond roedd Daniel Owen hefyd yn enwog am ei ddysgeidiaeth a'i athrawiaeth.

Ond ar un cyhoeddiad pregethu yn Llangollen, fe drawyd Owen yn wael a ddaeth o ddim dros y salwch o gwbl a gorfu iddo roi'r gorau i bregethu. Awgrymodd y Parch. Roger Edwrds, golygydd Y Drysorfa ar y pryd, y dylai ganolbwyntio bellach ar ysgrifennu. Dyna'n union a wnaeth.

Cyhoeddodd Owen nifer o lyfrau gan gynnwys Y Dreflan a Hunangofiant Rhys Lewis gan sylfaenu sawl un o'r cymeriadau ar gymeriadau y gwyddai ef amdanynt yn yr Wyddgrug.

Cyhoeddwyd Hunangofiant Rhys Lewis yn wreiddiol yn 1885 a dyma yn 么l rhai ei waith gorau. Ysgrifennodd sawl llyfr arall ac ef hefyd oedd Cadeirydd cyntaf Cyngor Tref yr Wyddgrug yn 1894.

Er o deulu tlawd yn wreiddiol, fe lwyddodd Daniel Owen i godi t欧 i'w fam ac roedd o'n byw mewn fflat yn Stryd Newydd.

Bu farw yn 1895 ac fe'i claddwyd yn y fynwent yn yr Wyddgrug. Codwyd cerflun goffa iddo wrth ymyl y llyfrgell yn Stryd Earl.