´óÏó´«Ã½

Caiff y tir gerllaw ffordd Blaenau'r Cymoedd, yr A465, ei brynu gan Lywodraeth Cymru ar gyfer gwelliannau gwerth £150 miliwn.

Mae gorchmynion pryniant gorfodol wedi eu cyhoeddi ar gyfer lledu'r ffordd rhwng Brynmawr a Thredegar.

Dywedodd y llywodraeth eu bod yn dymuno i'r holl ffordd o'r Fenni i Gastell-nedd fod yn ffordd ddeuol erbyn 2020, yn hytrach na bod rhannau o'r ffordd yn dair lôn.

Maen nhw am wella diogelwch y ffodd a thaclo'r ardaloedd peryglus.

Mae'r gwaith o ledu'r ffordd rhwng Tredegar a Dowlais eisoes wedi ei gwblhau.

Pum milltir yw'r cymal nesaf rhwng Brynmawr a Thredegar.

Yn ogystal mae'r llywodraeth am weld llwybr beics 3km ac arhosfan newydd yn Garn Lydan gyda maes parcio mwy ar gyfer golygfeydd o Fannau Brycheiniog a pharc rhanbarthol y Cymoedd.

Mae'r gorchymyn - sy'n caniatáu rhai cyrff i gael tir neu eiddo heb ganiatâd y perchennog - yn ymdrin â thir comin ac ychydig o dai.

Fe fydd y datblygiad yn cael effaith ar dir o amgylch Parc Diwydiannol Rasa, gorsaf gwasanaethau Ambay a'r mynediad i Fynwent Dukestown yn Nhredegar.

"Dwi wedi bod yn delio gyda hyn am dros 10 mlynedd," meddai'r Cynghorydd John Williams, sy'n cynrychioli Rasa ers 37 mlynedd, ac sydd wedi gorfod gwerthu ei ffarm a thir fel rhan o gynllun y ffordd ddeuol.

"Roedd gen i fferm, yn ffermio rhan amser gyda fy mrawd, dyna lle ces i fy magu.

"Cafodd y tir ei brynu ac fe symudais 10 mlynedd yn ôl.

"Fe fues i'n trafod gyda nhw am bum mlynedd cyn symud i fyngalo. Roedd hi'n drist ar y pryd ond dwi'n sylweddoli nawr y byddai'n anodd parhau i ffermio."

Ychwanegodd ei fod yn credu bod lledu'r ffodd yn bwysig gan ei fod yn denu swyddi i'r ardal sydd wedi ei llethu gan ddiweithdra.

"Mae 'na rywfaint o bryder ond ar y cyfan dwi'n credu fod hyn yn beth da," meddai.

"Y prif bryder yw sŵn o'r ffordd."

Mae'r A465 yn un o ffyrdd prysuraf Cymru gyda 473 damwain wedi eu cofnodi yno rhwng 2005 a 2010.

"Mae'r A465 yn un o brif wythiennau'r rhwydwaith trafnidiaeth rhwng gorllewin Cymru a chanolbarth Lloegr," meddai Carl Sargeant, y gweinidog trafnidiaeth, wedi'r cyhoeddiad diweddara fis Gorffennaf.

"Bydd gwneud y ffordd gyfan yn un ddeuol yn gwella diogelwch ac yn lleihau amser i deithwyr ac yn cyfrannu'n economaidd i'r ardal ehangach."

Ym mis Hydref fe gafodd cynlluniau eu harddangos ar gyfer gwaith £206 miliwn rhwng Gilwern a Brynmawr.

Mae disgwyl i'r gwaith ar y ddau ran diweddara', o Hirwaun i Ddowlais ar draws yr A470, fod yn cychwyn ar ôl Ebrill 2014.