´óÏó´«Ã½

Bydd targed newydd i haneru faint o fwyd sy'n cael ei wastraffu yng Nghymru erbyn 2025 yn cael ei gyhoeddi gan Lywodraeth Cymru yn ddiweddarach.

Dywedodd Ysgrifennydd yr Amgylchedd, Lesley Griffiths y byddai'n ymgynghori ar gynlluniau i leihau gwastraff o 50% o'i gymharu â'r lefelau yn 2006-07.

Er nad yw hyn yn darged statudol, mae ganddo'r potensial i fod ymysg y mwyaf uchelgeisiol o ran gwastraff bwyd yn y byd.

Fe gytunodd yr UE yn ddiweddar i haneru gwastraff bwyd erbyn 2030, ac mae gan yr UDA darged tebyg.

Y bwriad yw sicrhau bod mwy o fwyd yn cael ei ailgylchu yn hytrach na mynd i safleoedd tirlenwi ond hefyd lleihau faint sy'n cael ei daflu yn y lle cyntaf.

Yr Alban oedd y wlad gynta' yn y DU i gyflwyno targed gwastraff bwyd, sef lleihad o 33% erbyn 2025.

Mae ymgyrchoedd marchnata, cynllun bagiau cludo 'doggy bag' ar gyfer bwytai, a deddfwriaeth wedi eu cyflwyno fydd yn gorfodi awdurdodau lleol i ddarparu pwyntiau ailgylchu bwyd.

Bydd Ysgrifennydd Amgylchedd Llywodraeth yr Alban, Roseanna Cunningham yn ymweld â de Cymru yn hwyrach i gwrdd â'i chydymaith yn Llywodraeth Cymru a chymharu profiadau'r ddwy wlad.

Mae Cymru yn arwain y ffordd o ran gweddill y DU o ran ailgylchu, yn ail o ran tablau Ewrop ac yn drydydd yn y byd.

Daw'r cyhoeddiad wythnos cyn cyhoeddi'r ffigyrau ailgylchu am y flwyddyn a fu, gyda Llywodraeth Cymru'n disgwyl gweld gwellhad yng ngraddfa'r llynedd o 60%.

Mae hynny'n cymharu â 43.9% yn Lloegr a 44.2% yn yr Alban.

Ond mae Lesley Griffiths yn mynnu bod gwastraff bwyd yn parhau'n faes lle "gellid gwneud gwelliannau".

Yn ôl ffigyrau diweddara'r sefydliad Wrap Cymru, cafodd oddeutu £550m o fwyd bwytadwy ei daflu o gartrefi yng Nghymru yn 2015.

Er hynny roedd gwastraff bwyd wedi gostwng yma o'i gymharu â gweddill y DU.

Daeth y cwmni nid-er-elw i'r casgliad bod lefelau'r bwyd oedd yn cael ei daflu gan bob person wedi gostwng 12% rhwng 2009 a 2015, a'i fod nawr yn llai na gweddill y DU o tua 9%.

Gallai'r "lleihad sylweddol" yma fod o ganlyniad i lefelau incwm llai a'r ffaith bod cynghorau lleol yma'n well am gasglu gwastraff bwyd ar wahân, yn ôl Wrap Cymru.

Mae 90% o awdurdodau lleol Cymru yn defnyddio biniau gwastraff bwyd ar wahân, o'i gymharu gyda dim ond 27% ar draws y DU.

Y gred yw bod gorfodi teuluoedd i wahanu eu gwastraff bwyd rhag gweddill eu sbwriel yn eu hannog i feddwl ddwywaith cyn taflu bwyd yn y lle cyntaf.

"Petai ond hanner y bwyd a'r sbwriel sych sydd i'w ddarganfod mewn biniau Cymru yn cael ei ailgylchu, byddai Cymru yn cyrraedd ei tharged o ailgylchu 70% o wastraff erbyn 2025 naw mlynedd yn gynnar," meddai Ms Griffiths.

"Bydd yr ymgynghoriad dwi'n bwriadu ei lansio yn edrych ar y potensial o haneru gwastraff bwyd erbyn 2025. Mae'n darged uchelgeisiol ond dwi'n gwybod o'n perfformiad ailgylchu yn ystod y blynyddoedd diwethaf, pan fyddwn ni'n gweithio'n agos gydag awdurdodau lleol a theuluoedd mae modd i ni wneud pethau sy'n peri'r byd i dalu sylw."

Wrth gwrdd mewn canolfan ailgylchu yng Nghasnewydd yn ddiweddarach, bydd y ddau weinidog yn pwysleisio ardaloedd lle mae'r ddwy lywodraeth ddatganoledig wedi gosod targedau mwy uchelgeisiol na llywodraeth Prydain ar faterion amgylcheddol megis trin gwastraff.

Fe fyddan nhw'n datgan eu bwriad i weithio ar y cyd i "wrthwynebu" unrhyw ymgais i gadw grymoedd dros faterion datganoledig fel yr amgylchedd yn San Steffan ar ôl Brexit drwy'r Mesur Ymadael â'r UE.

Dywedodd Ms Cunningham y byddai Llywodraeth yr Alban yn "cadw at ei hymrwymiadau amgylcheddol, er gwaetha'r bygythiad cynyddol o Frexit galed. Dyna pam ry'n ni'n ymuno a'n cyfeillion yng Nghymru i annog Llywodraeth y DU i atal yr ymgais yma i gipio pŵer".

Mae Llywodraeth y DU wedi dweud y bydd mwy o bwerau yn dod i'r llywodraethau datganoledig na sydd ganddyn nhw ar hyn o bryd, ar ôl i fframweithiau fyddai'n gweithredu ar draws Prydain ar faterion fel masnach gael eu datblygu.