´óÏó´«Ã½

Mae cadeirydd cwmni Trago Mills wedi ei feirniadu am wneud sylwadau sydd wedi eu galw'n "wrth-Gymraeg" gan Gymdeithas yr Iaith.

Daw'r sylwadau ar ôl i Bruce Robertson ddweud bod ganddo "amheuon" am addysg cyfrwng Cymraeg mewn llythyr at Gomisiynydd y Gymraeg.

Mae'r llythyr, sy'n trafod darpariaeth yr iaith yn siop newydd Trago Mills ym Merthyr Tudful, hefyd yn dweud mai "Saesneg yw dewis iaith pobl leol", ac yn cwestiynu'r defnydd o arwyddion dwyieithog.

Dywedodd Cymdeithas yr Iaith bod sylwadau Mr Robertson yn "sarhaus iawn" ac yn dangos "amarch".

Dywedodd Mr Robertson wrth ´óÏó´«Ã½ Cymru fod angen "gadael i'r bobl ddewis pa iaith i'w defnyddio o ddydd i ddydd", a'i fod yn "annhebygol o blygu i fodloni lleiafrifoedd tra'i fod yn ceisio gwneud y gorau i'r mwyafrif".

Mae gan y cwmni bedwar safle ar hyd y DU, a'r diweddaraf yw'r safle ym Merthyr Tudful.

Ar hyn o bryd arwyddion uniaith Saesneg sydd yn y siop, ond yn y llythyr mae Mr Robertson yn ymrwymo i osod arwyddion dwyieithog.

Ond mae Mr Robertson hefyd yn cwestiynu gwerth arwyddion o'r fath, gan ddweud ei fod wedi treulio cryn dipyn o amser ym Merthyr ar ôl i'r cwmni brynu eu safle cyntaf ym Mhentrebach ar ddiwedd yr 80au.

Dywedodd fod ganddo "amheuon ynghylch yr her i'r gyfundrefn addysg a geir drwy addysgu iaith arall, yn enwedig o ystyried safonau llythrennedd presennol".

"Yr wythnos diwethaf cafodd 'furniture' ei sillafu gan weithiwr fel 'fernicher': maddeuwch fy anwybodaeth ond o hyn y deallaf dyna yw'r sillafiad cywir... yn Gymraeg!"

Ychwanegodd: "Ni wnaf eich trafferthu wrth ddadlau ynghylch buddion economaidd o fanteisio ar ein rhodd, bron â bod oddi wrth Dduw, o siarad iaith fwyaf dominyddol y byd.

"Digon yw dweud, fel cenedl ar drothwy Brexit ei bod [y Saesneg] yn ased na ddylid ei thanbrisio na thanamcangyfrif ei gwerth, ond ei thrysori a manteisio arni lle bynnag sy'n bosibl."

Mewn sylwadau pellach i ´óÏó´«Ã½ Cymru dywedodd: "Dwi erioed wedi clywed [y Gymraeg] yn cael ei siarad, a dwi'n mynd i siopau, bwytai, tafarndai.

"Mae gen i nifer o ffrindiau yn y cwm dros y ffordd ble dwi wedi treulio llawer o amser, nid 22 ond 30 mlynedd mewn gwirionedd, ac i fod yn onest, dwi erioed wedi ei chlywed yn cael ei siarad."

Dywedodd llefarydd ar ran Comisiynydd y Gymraeg eu bod nhw wedi derbyn "sawl cwyn" gan gwsmeriaid am ddiffyg arwyddion Cymraeg yn Trago Mills Merthyr Tudful.

"Mae ein Tîm Hybu yn gweithio gyda busnesau i'w hannog i ddefnyddio mwy ar y Gymraeg ar sail wirfoddol, ac mae gennym brofiad helaeth o weithio'n llwyddiannus gyda rhai o fân-werthwyr mwyaf y DU ar ddatblygu eu defnydd o'r iaith.

Ychwanegodd: "Rydym wedi cynnig helpu Trago Mills i ddatblygu defnydd o'r iaith, ac mae'r cynnig hwn yn dal i sefyll."

Yn ôl Wyn Williams, Cadeirydd Rhanbarth Morgannwg-Gwent Cymdeithas yr Iaith mae "sylwadau gwrth-Gymraeg y cwmni'n rhai sarhaus iawn".

"Maen nhw'n dangos amarch tuag at y wlad y maen nhw'n masnachu ynddi â thuag at ein hiaith genedlaethol unigryw," meddai.

Dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru: "Mae 86% o bobl yng Nghymru yn teimlo bod yr iaith yn rhywbeth i fod yn falch ohoni. Rydyn ni'n cytuno â nhw."