´óÏó´«Ã½

"Dyw blerwch ddim yn egluro penderfyniad cwango i werthu coed gwerth miliynau o bunnau heb fynd i'r farchnad agored", yn ôl pwyllgor o Aelodau Cynulliad.

Daeth i'r amlwg yn yr haf fod Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) wedi gwerthu cytundebau coed nad oedd wedi cael ei roi i dendr, er iddyn nhw gael eu beirniadu am wneud yr un peth ychydig fisoedd ynghynt.

Mewn adroddiad newydd, mae'r Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus yn dweud fod penderfyniadau a wnaed gan y cwango yn "anesboniadwy".

Wrth ymateb i adroddiad y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus dywedodd CNC eu bod yn derbyn cynnwys yr adroddiad ac wedi penodi'r archwiliwr Grant Thornton i adolygu gwaith masnachol coedwigaeth y corff.

Mae cyfrifon y cwango, sydd wedi'i ariannu gan Lywodraeth Cymru, wedi cael eu beirniadu gan Swyddfa Archwilio Cymru am dair blynedd yn olynol oherwydd eu cytundebau coed.

Yn y gorffennol mae'r archwilydd cyffredinol wedi beirniadu CNC am gytundeb 10 mlynedd, gwerth £39m, i werthu coed i BSW Timber heb dendr a luniwyd yn 2014.

Roedd y feirniadaeth ar sail cyfreithlondeb y cytundebau, gan eu bod yn amau bod rheolau Ewropeaidd ar gymorth gan y wladwriaeth yn cael eu torri.

Er gwaetha'r feirniadaeth, fe luniodd CNC 59 cytundeb newydd gyda thri chwmni ym mis Gorffennaf eleni - gan gynnwys BSW Timber - unwaith eto heb gystadleuaeth marchnad agored.

Cafodd pob un o'r cytundebau eu gwerthu am bris is na phris y farchnad, ac fe gafodd y cwango ei feirniadu yn hallt.

Ym mis Medi dywedodd prif weithredwr Cyfoeth Naturiol Cymru bod y penderfyniad i wneud hynny wedi digwydd oherwydd blerwch yn hytrach na llygredd o fewn y corff.

Ond mae aelodau o Bwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus y Cynulliad wedi dod i'r casgliad na all "blerwch yn unig" esbonio penderfyniadau'r cwango.

Ychwanegodd Nick Ramsey, cadeirydd y pwyllgor, fod pryderon blaenorol wedi cael eu hanwybyddu a bod gweithredoedd CNC yn "groes i reswm".

Dywedodd adroddiad y pwyllgor: "Mae'r strwythur presennol yn galluogi unigolyn i wneud fel y mynnant heb oruchwyliaeth gan y bwrdd rheoli, dim ymyrraeth gan y prif weithredwr a diffyg gwybodaeth gan Lywodraeth Cymru."

Mae polisïau CNC yn nodi y dylai coed wastad gael eu gwerthu ar y farchnad agored, oni bai am amgylchiadau arbennig.

Dywedodd prif weithredwr y corff, Claire Pilman, fod y sgandal wedi niweidio enw da Cyfoeth Naturiol Cymru.

Mae CNC wedi derbyn cynnwys yr adroddiad ac wedi penodi'r Mr Thornton i gynnal "adolygiad annibynnol llawn" i waith masnachol coedwigaeth y corff.

Ychwanegodd Ms Pilman: "Mae'r rhain yn ddarganfyddiadau difrifol ac rydw i'n benderfynol o fynd at wraidd y mater fel ein bod ni'n gweld gwelliannau yn adroddiad y flwyddyn nesaf."