´óÏó´«Ã½

Mae'r cwmni sydd y tu ôl i Wylfa Newydd yn fwy tebygol o oedi o ran y cynlluniau adeiladu yn hytrach na diddymu'r syniad yn gyfan gwbl, yn ôl un ymgynghorydd economaidd.

Mae disgwyl i Hitachi gyhoeddi'r wythnos hon a fyddan nhw'n cefnu ar y gwaith o adeiladu'r atomfa £20bn ar Ynys Môn.

Mae cwestiynau eisoes wedi codi ynglŷn â sgil effeithiau'r penderfyniad ar economi gogledd Cymru.

Yn ôl Dr Edward Jones, sy'n dysgu Economeg ym Mhrifysgol Bangor, mae'n amau'n gryf os bydd Hitachi yn cerdded i ffwrdd ar ôl buddsoddi £2bn yn barod.

Mae cwmni Horizon, sy'n gangen o gwmni Hitachi yn y DU wedi bod yn buddsoddi'r arian mewn prentisiaethau a chanolfannau hyfforddi yng ngogledd Cymru, gan gynnwys Grŵp Coleg Llandrillo Menai a Phrifysgol Bangor.

Dywedodd Robat Idris o'r grŵp gwrth-niwclear (PAWB) fod y cynlluniau ar gyfer Bargen Dwf Gogledd Cymru wedi eu selio ar y ffaith y byddai cynlluniau Wylfa yn mynd yn eu blaen.

Ychwanegodd Dr Jones fod y buddsoddiad posib o £20bn yn Wylfa 20 gwaith yn fwy na maint economi Ynys Môn, sydd â gwerth economaidd o tua £1bn, a hefyd yn uwch na holl economi gogledd Cymru sydd werth cyfystyr â £13.6bn.

"Mae'n mynd i gael effaith ar hyd gogledd Cymru oherwydd ei faint. O bersbectif economaidd, roedd wastad am gael effaith," meddai.

Mae Dr Jones yn credu y byddai Hitachi yn fwy tebygol o "bwyso'r botwm oedi" yn hytrach na cherdded i ffwrdd o'r prosiect yn gyfan gwbl yn dilyn y buddsoddiad blaenorol.

Os yw hynny'n digwydd, meddai Dr Jones, y cwestiwn wedyn fydd pa mor hir fydd yr oedi hwnnw.

Ychwanegodd: "Beth sydd rhaid i'r llywodraeth wneud yw gofyn yn sydyn iawn, beth mae Hitachi yn ei olygu o ran y gair oedi? Ydy o'n golygu chwe mis? Chwe blynedd?

"Beth sydd ei angen i ddechrau eto?"

Os bydd yr oedi yn un tymor byr, mae Dr Jones yn credu gallai'r gweithwyr dan hyfforddiant weithio ar brosiectau carbon isel sydd ar Ynys Môn ar hyn o bryd.

"Os mai chwe mis fydd y cyfnod oedi, mae'n weddol syml cadw'r sgiliau yn yr ardal," meddai.

Mae Dr Jones wedi dweud nad yw'n credu bydd yr ansicrwydd am Wylfa yn bygwth llwyddiant Bargen Dwf y gogledd.

Dywedodd Ysgrifennydd yr Economi, Ken Skates: "Mae Wylfa Newydd yn brosiect arwyddocaol a allai sbarduno manteision economaidd sylweddol i Ynys Môn, Gogledd Cymru ac yn wir y DU gyfan.

Mae Wylfa Newydd yn brosiect o bwys gyda buddion economaidd arwyddocaol i Ynys Môn, Gogledd Cymru a'r DU.

"Mae'r holl sïon dros y dyddiau diwethaf, o'r herwydd, yn destun cryn bryder i ni. Er na allwn ymateb i'r sïon hyn rydym yn parhau i drafod a chydweithio'n agos â Chyngor Sir Ynys Môn, Horizon Nuclear Power ac â rhanddeiliaid eraill allweddol er mwyn monitro'r sefyllfa hon."

Ychwanegodd bod "angen i bob un ohonom ganolbwyntio ar sicrhau bod y prosiect hwn yn cael ei gyflawni ar gyfer Ynys Môn a bod gwaddol yn cael ei gyflawni a fydd yn parhau.

"Hoffwn sicrwydd gan Lywodraeth y DU eu bod yn cymryd pob cam posibl i sicrhau bod modd i'r prosiect hwn barhau a'n bod yn sicrhau buddsoddiad mor sylweddol ac arwyddocaol ar gyfer Ynys Môn."

Mae Cyngor Môn wedi dweud nad yw'r ansicrwydd yn help ond eu bod wedi ymrwymo i'r prosiect "unwaith mewn cenhedlaeth".

Mae Grŵp Llandrillo Menai wedi dweud fod 30 o'u 700 o fyfyrwyr peirianneg yn cael eu cyflogi gan Horizon ac y byddai'r cyrsiau'n parhau fel arfer, beth bynnag fydd y canlyniad.

Dywedodd Prifysgol Bangor fod y Sefydliad Dyfodol Niwclear ddim mewn unrhyw berygl gan ei fod wedi'i adeiladu drwy gyllid gan Llywodraeth Cymru ac o Gronfa Datblygu Rhanbarthau Ewropeaidd.