´óÏó´«Ã½

Mae angen edrych yn fanwl ar bwrpas profion ysgol i blant chwech a saith oed yng Nghymru, yn ôl y comisiynydd plant.

Mae Sally Holland yn gobeithio y bydd newid i asesiadau ar-lein yn lleihau'r pwysau ar ddisgyblion.

Ond mae'n cyfaddef ei bod hi'n "synnu" mai pryderon ynglŷn â phrofion ddaeth i'r brig mewn arolwg diweddar o ddisgyblion.

Dywedodd Llywodraeth Cymru y byddai asesiadau newydd yn rhoi hyblygrwydd i ysgolion ynglŷn â phryd i'w cynnal.

Mewn ysgolion cynradd, mae disgyblion Blwyddyn 2 i 6 yn sefyll arholiadau darllen a rhifedd cenedlaethol yr wythnos hon, ar ôl i brofion i ddisgyblion Blwyddyn 7 i 9 ddechrau yr wythnos diwethaf.

Yn ôl yr arolwg o 6,902 o blant saith i 11 oed roedd nifer uwch yn poeni mwy am brofion o'i gymharu â bwlio.

Beth sy'n achosi pryder i blant 7-11 oed?

Ffynhonnell: Comisiynydd Plant Cymru, 2019

"Dwi'n derbyn nid bwriad y llywodraeth yw hyn ac maen nhw'n dweud does dim rhaid i blant adolygu neu ymarfer am y profion ond mae'n rhaid iddyn nhw gydnabod bod y profion yn achosi stress a phryderon i nifer o blant," meddai Ms Holland.

"Dwi ddim yn siŵr os ydyn nhw'n teimlo pwysau gan athrawon, rhieni neu blant eraill ond mae'n amlwg bod nifer o blant yn teimlo'r stress o brofion yng Nghymru."

Ychwanegodd y gallai hynny gael effaith ar hyder a hunan-barch plant.

"Dywedodd rhywun wrtha i fod ei phlentyn oedd newydd droi'n saith oed wedi dweud am y tro cyntaf nad oedd am fynd i'r ysgol gan fod prawf ganddo - mae hynny'n drueni mawr gan mai mwynhad pur a hwyl y dylai dysgu fod yr oedran yna," meddai Ms Holland.

Dywedodd y comisiynydd fod angen gwybod yn glir beth yw pwrpas y profion - a phryd i'w cyflwyno.

"Dydw i ddim wedi fy argyhoeddi bod angen i blant chwech neu saith oed fod yn ymarfer ar gyfer arholiadau allanol - mae'n ddigon i ddelio â rhwystrau'n ymwneud â chyfeillgarwch, ysgolion a dysgu," meddai.

Profion yng Nghymru

Fe gafodd profion darllen a rhifedd cenedlaethol eu cyflwyno yn 2013 ar ôl i brofion TASau gael eu dileu ddegawd ynghynt.

Y Gweinidog Addysg ar y pryd, Leighton Andrews, wnaeth eu cyflwyno yn sgil pryderon bod Llywodraeth Cymru wedi esgeuluso safonau gan arwain at ganlyniadau gwael mewn profion Pisa rhyngwladol.

Dros y blynyddoedd mae'r profion wedi eu cyflwyno llai i fesur ysgolion, gyda mwy o bwyslais ar ddilyn cynnydd disgyblion unigol a llywio camau nesaf eu haddysg.

Yn 2018, fe gyhoeddodd y llywodraeth na fyddai canlyniadau ysgolion unigol bellach yn cael eu cymharu ag eraill yn yr ardal, er bod y wybodaeth am ganlyniadau eu plentyn a'r ysgol dal i fod ar gael i rieni.

Mae asesiadau ar-lein personol yn cael eu cyflwyno'n raddol dros y tair blynedd nesaf - wedi'u teilwra i ddisgyblion unigol.

Mae'r comisiynydd yn gobeithio y byddan nhw'n lleihau'r pwysau. Bydd ysgolion yn gallu asesu disgyblion ar adeg o'u dewis yn ystod y flwyddyn.

Dywedodd Ms Holland y byddai nifer yn dadlau bod plant chwech neu saith oed yn rhy ifanc i fod yn sefyll profion.

Mae hi'n dadlau bod y cyfnod sylfaen - ar gyfer plant rhwng tair a saith oed - sy'n annog dysgu drwy chwarae, wedi bod yn llwyddiant ond bod y plant yn wynebu profion eithaf ffurfiol ar ddiwedd y cyfnod.

"Rwy'n credu bod yr amser wedi dod, yn enwedig wrth gyflwyno'r cwricwlwm newydd, i gael golwg wirioneddol fanwl ar bwrpas y profion hyn," meddai.

Profion 'ddim yn ddefnyddiol iawn'

Dywedodd Prifathrawes Ysgol Gynradd Moorland yng Nghaerdydd nad yw'r profion yn ddefnyddiol iawn i athrawon.

"Does gen i ddim problem gyda phrofion mewn fformat addas," meddai Jane Jenkins ar raglen Good Morning Wales ´óÏó´«Ã½ Radio Wales.

"Mae athrawon yn weithwyr proffesiynol sy'n profi plant mewn sawl ffordd pob dydd.

"Nid y profion rydyn ni'n gwrthwynebu, ond fformat y profion cwricwlwm cenedlaethol sydd, yn syml, ddim yn ddefnyddiol iawn i ni."

Ychwanegodd bod "asesiad llawer mwy defnyddiol, yn yr ysgol, bob un dydd".

'Hyblygrwydd i ysgolion'

Dywedodd Llywodraeth Cymru bod ei ganllawiau'n glir na ddylai disgyblion boeni neu deimlo pryder am arholiadau.

"Fel rhan o'r paratoadau ar gyfer y cwricwlwm newydd, ry'n ni eisoes yn cyflwyno asesiadau personoledig ar-lein i gymryd lle'r profion traddodiadol darllen a rhifedd ar bapur," meddai llefarydd.

"Mae'r asesiadau yma'n rhoi profiad rhyngweithiol wedi'i deilwra i gadw sylw dysgwyr ac asesu eu sgiliau, yr hyn efallai sydd angen iddyn nhw weithio arno, a'u camau nesaf.

"Mae gan ysgolion yr hyblygrwydd i benderfynu pryd i'w cynnal er mwyn eu helpu i gynllunio eu dysgu."