´óÏó´«Ã½

Mae un o bob tri o bobl yng Nghymru yn byw mewn tai sydd un ai yn anniogel neu'n anfforddiadwy, yn ôl Shelter Cymru.

Dywedodd yr elusen bod ei ffigyrau'n awgrymu bod dros filiwn o bobl yma wedi cael eu heffeithio.

Mae wedi disgrifio'r ffigyrau fel rhai "brawychus" gan ychwanegu eu bod yn dangos pam y dylai cartrefi o safon fod yn flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru.

Dywedodd Llywodraeth Cymru ei bod wedi buddsoddi £2bn mewn tai fforddiadwy yn nhymor diwethaf y Senedd.

Mae'r hyn mae'r elusen yn ei alw'n "anniogel neu anfforddiadwy" yn cynnwys "popeth o deuluoedd sy'n cael eu gorfodi i ddewis rhwng talu rhent neu brynu bwyd, i rentwyr sy'n byw mewn cartrefi sy'n llawn tamprwydd, llwydni a diffyg atgyweirio".

Fe wnaeth Shelter gomisiynu YouGov i wneud arolwg o 668 o bobl ledled Cymru, a dywedodd 228 o'r rheiny eu bod yn profi'r argyfwng tai.

Ymysg canfyddiadau'r arolwg oedd bod:

Cafodd Merlin Hayward o Gasnewydd brofiad erchyll gyda landlord oedd ddim yn fodlon atgyweirio ei fflat.

"Pan symudon ni i'r fflat yn ystod y pandemig, wynebon ni o leiaf 54 o broblemau naill ai o ran cynnal a chadw neu atgyweiriadau oedd angen eu gwneud yn y cyfnod hwnnw," meddai.

"Roedd y sŵn o'r fflat uwchben yn annioddefol ar adegau pan symudon ni fewn gyntaf. Roedd y carped yn eithriadol o frwnt, ond roedd y landlord yn gwrthod ei lanhau.

"Roedd dŵr yn gollwng drwy'r nenfwd yn y lolfa, roedd y ffwrn wedi torri, roedd twll llygoden yn yr ystafell ymolchi, ac mae'r rhestr yn parhau."

I goroni'r cyfan fe wnaeth ei landlord orfodi Merlin a'i bartner i adael, ychydig ddyddiau'n unig cyn iddi roi genedigaeth i'w mab, Joshua.

"Ddeuddydd ar ôl ymateb i gais gan y landlord am restr gyflawn o'r holl broblemau oedd yn y fflat, dywedwyd wrthym am adael.

"Dyma'n syml yr achos mwyaf amlwg o droi allan dialgar dwi'n credu ei bod yn bosib dod ar ei draws, ac roeddem yn sâl o feddwl am y pwysau ychwanegol ar fy mhartner a'r plentyn yn y groth."

Dywedodd Ruth Power, prif swyddog gweithredol Shelter Cymru, bod yr ymchwil yn "dangos yr heriau a wynebodd gymaint o bobl yng Nghymru yn ystod y pandemig".

"Ond yn anffodus dydy'r heriau hyn ddim yn newydd - maent yn broblemau hir dymor sydd angen gweithredu beiddgar ac uchelgeisiol i'w datrys," meddai.

"Cartrefi da yw sylfaen ein bywydau ni i gyd. Maent yn caniatáu i bobl fynd i'r gwaith bob dydd heb boeni ynghylch beth fyddan nhw'n dod gartref iddo.

"Maent yn caniatáu i blant ffynnu yn yr ysgol. Maent yn rhoi i ni y cysur, diogelwch a sicrwydd sy'n hanfodol i fywydau iach, hapus a chynhyrchiol.

"Mae ein hymchwil yn dangos graddfa a difrifoldeb yr argyfwng tai yng Nghymru, ac yn dangos bod angen gweithredu brys."

Dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru: "Yn nhymor diwethaf y Senedd fe wnaethon ni fuddsoddi £2bn mewn tai fforddiadwy - sy'n record - gan ein helpu i basio ein targed o adeiladu 20,000 o dai fforddiadwy yn y cyfnod hwnnw.

Ychwanegodd bod deddfau sy'n gorchymyn pob landlord i sicrhau bod eu llety yn addas.

"Rydyn ni nawr yn edrych i adeiladu 20,000 o gartrefi cymdeithasol newydd, carbon isel, a byddwn yn cyhoeddi rhagor o fanylion yn fuan."