´óÏó´«Ã½

Nos Iau, 15 Gorffennaf 1993, roedd gohebwyr a ffotograffwyr papurau newydd Prydain wedi heidio i Leicester Square yn Llundain ac i Heol y Brenin yng Nghaerfyrddin.

Y rheswm am hynny oedd mai dyma'r unig ddau le, ble oedd modd gwylio ffilm ddiweddara'r cyfarwyddwr, Steven Spielberg, Jurassic Park am y tro cyntaf.

Mam y cyflwynydd Wynne Evans - Liz Evans - a Maer Caerfyrddin, Richard Goodridge, oedd yn bennaf gyfrifol am ymgyrchu a sicrhau fod ffilm lwyddodd i gipio tair gwobr yn yr Oscars yn cael ei dangos yn theatr y Lyric yn y dref.

Yn y blynyddoedd cyn hynny roedd y Lyric yn "disgyn yn ddarnau" yn ôl yr adolygydd ffilm, sy'n wreiddiol o Lambed, Gary Slaymaker.

Ond, diolch i ddyfalbarhad arweinydd Grŵp Opera Ieuenctid Caerfyrddin, Liz Evans, mae drysau'r Lyric yn parhau ar agor hyd heddiw. Dyma hanes sut gwnaeth ymdrechion i gael ffilm am ddinosoriaid achub sinema rhag diflannu.

"I mi yn byw a thyfu lan yn Llambed, roedd dewis gen i o ran sinemâu, unai mynd i'r Commodore yn Aberystwyth neu'r Lyric yng Nghaerfyrddin," meddai Gary Slaymaker.

"Dwi'n cofio roedd 'na griw ohonom ni yn mynd ar y Crossville lawr i'r hen Lyric yng Nghaerfyrddin ar ddydd Sadwrn a chofio cymaint o flea pit oedd hi, roedd hi bach o tip i fod yn onest.

"Un tro tra'n gwylio ffilm Viva Kneivell ac yn eistedd ar y balconi a dwi'n cofio'n glir, gweld llygoden ffyrnig yn rhedeg ar hyd y balconi ble oedden ni'n eistedd.

"Felly mae hi'n deg dweud fod y 'sgrifen ar y mur bryd hynny o ran y Lyric, doedd dim llawer o siâp arni."

Gyda'r adeilad yn pydru a chynlluniau i'w ddymchwel, pam fod Liz Evans wedi mynd i'r fath drafferth i geisio achub y sinema?

Roedd Ms Evans yn berson hynod o weithgar yn ei chymuned, yn arwain grŵp opera ieuenctid yn lleol ac yn gweithio mewn salon yn trin gwalltiau.

Roedd tref Caerfyrddin yn bwysig iddi hi, ac i ddweud ffarwel wrth y Lyric, fe waeth Liz berswadio perchennog y Lyric i adael iddi i lwyfannu cynhyrchiad o Jesus Christ Superstar yno am y tro olaf.

Mae ei mab Wynne yn cofio helpu i lanhau'r theatr ac i adnewyddu ambell i sedd er mwyn gwneud y lle i edrych yn lân cyn y perfformiad olaf.

"Dyna pryd sylweddolodd fy mam fod potensial i'r lle ac adnodd mor bwysig oedd y theatr i'r ardal leol," medd Wynne Evans.

Mae'r gweddill yn hanes, i'r pwynt ble mae ffilm yn cael ei rhyddhau heddiw yn y sinemâu ac ar Sky, Save The Cinema, sy'n cynnwys actorion fel Jonathan Pryce, Samantha Morton a Tom Felton.

Mae'r ffilm yn dogfennu ymdrech arwrol Liz Evans i berswadio perchennog y Lyric i gadw'r lle'n agored a sicrhau miloedd o grantiau i adnewyddu'r adeilad rhag cael ei ddymchwel.

Roedd y syniad o ysgrifennu llythyr at Steven Spielberg yn gofyn caniatâd i ddangos Jurassic Park yno ym 1993 yn "drobwynt pwysig" yn hanes y Lyric, medd Wynne Evans.

Yn ôl Gary Slaymaker, roedd gallu perswadio cyfarwyddwr mwyaf llwyddiannus yn hanes sinema ar ddechrau'r 90au i ddangos ffilm yng Nghaerfyrddin yn beth mawr iawn.

"Ar ddechrau'r 90au Spielberg oedd y cyfarwyddwr mwyaf llwyddiannus yn hanes sinema," meddai. "Roedd popeth oedd e'n gwneud yn troi'n aur.

"Ro'n i'n gyfarwydd â Jurassic Park achos roeddwn wedi darllen y llyfr gan Michael Crichton, a meddwl wedyn 'nawn nhw byth ffilm o hon, dyw'r dechnoleg ddim yn bodoli.

"Ond ar ôl clywed mai Spielberg oedd yn mynd i gyfarwyddo, roedd 'na gyffro.

"Ar ôl gweld y trailer, roeddet ti'n gwybod fod hi am fod yn ffilm sbesial, a ma' hi'n saff dweud mai yn 1993, Jurassic Park oedd y ffilm oedd pawb eisiau ei gweld."

Ar ôl dangos y ffilm roedd 'na drobwynt amlwg a brwdfrydedd yn lleol i gadw'r Lyric yn agored, gyda chynlluniau i lwyfannu cynyrchiadau newydd a gwahodd perfformwyr yno, gyda Liz Evans ar flaen y gad gyda'i hymdrechion.

Mewn amser daeth grantiau ar gael ac roedd y Lyric ychydig mwy sefydlog, gyda dyfodol ychydig mwy disglair na'r hyn oedd yn wynebu'r lle ar ddiwedd yr 1980au.

"Roedd dangos y ffilm yno yn hynod o bwysig, cofiwch doedd y theatr ar y pryd yn derbyn dim arian na grantiau gan y cyngor lleol, felly fe allwch chi ddychmygu'r holl sylw gafodd y theatr yn sgil dangos ffilm Jurassic Park yno, ar yr un noson â'r ±è°ù±ð³¾¾±Ã¨°ùe swyddogol yn Llundain.

"Roedd hi'n gyfnod anhygoel. Roedd mam yn berson arbennig oedd byth yn cymryd 'na' fel ateb.

"Roedd hi'n fenyw oedd o flaen ei hamser mewn ffordd. Rydyn ni'n sôn am gyfnod ble roedd Prydain wedi gweld merched dylanwadol yn arwain fel Margaret Thatcher, doedd dim llawer yn bodoli ar y pryd.

"Ond roedd Mam yn un o'r menywod cryf hynny, ar ôl perfformiad Jurassic Park daeth cyfnod o weithio'n galed i lwyfannu pethau'n gyson i sicrhau fod y theatr a'r sinema yn cael ei ddefnyddio."

Bu farw Liz Evans yn 2004 ac mae Wynne Evans yn hynod o falch fod y cyfnod ar ddechrau'r 90au yn cael ei ddogfennu ar ffurf ffilm.

Mae Wynne ei hun yn ymddangos yn y ffilm gafodd ei ffilmio yn Sir Gaerfyrddin y llynedd, profiad meddai oedd yn "gyfle hyfryd i dreulio amser ar y set."

"Mae'n amlwg fod Jurassic Park wedi cael dylanwad enfawr yng Nghaerfyrddin," meddai. "Mae 'na sinema fawr arall wedi agor yn y dref yn y degawd diwethaf ond mae'r Lyric yn dal i fynd o nerth i nerth.

"Mae 'na rywbeth braf am gael sinema fach drefol. Dwi'n gweld eisiau mwy o sinemâu bach ar brydiau. Ydi mae hi'n braf cael mynd i'r multiplexes mawr yma ond mae 'na deimlad o agosatrwydd ar gael yn y sinemâu traddodiadol mewn tref neu ddinas ac mae'r Lyric yn cyfleu'r teimlad yna'n berffaith."

Hefyd o ddiddordeb: