´óÏó´«Ã½

Gall pwysau cynyddol ar athrawon arwain at "argyfwng" mewn lefelau staffio ysgolion, meddai undebau athrawon.

Mae yna boeni y bydd y sefyllfa bresennol yn arwain at broblemau recriwtio a chadw athrawon yn y dyfodol.

Y pryder yw y gallai'r broblem fod hyd yn oed yn waeth ar gyfer ysgolion Cymraeg.

Mae ffigyrau swyddogol yn dangos fod lefelau recriwtio a chadw athrawon yn sefydlog, meddai Llywodraeth Cymru.

Dywedodd y Gweinidog Addysg, Jeremy Miles, wrth raglen Wales Live "nad oedd ganddo'r adnoddau" i roi codiad cyflog sy'n fwy na'r 5% gafodd ei gynnig fis Gorffennaf.

Mae pennaeth Ysgol Dyffryn Conwy yn Llanrwst, Owain Gethin Davies, wedi wynebu problemau recriwtio fel sawl pennaeth arall ar draws y wlad.

Dywedodd i un swydd gael ei hysbysebu'n ddiweddar, ond nad oedd yr un ymgeisydd.

"Be' sy'n cadw pobl draw o ddysgu ydy be' maen nhw'n clywed am y proffesiwn," meddai.

"Mae lot yn siarad am y pwysau gwaith a'r problemau ariannol - y tâl mae athrawon yn ei gael.

"Be' 'dan ni eisiau gwneud yw cael mwy o sgôp i bobl ddod i fewn i'r proffesiwn, ac un posibiliad ydy agor y drws i fwy o bobl o ran eu cymwysiadau TGAU."

Ddydd Iau fe gyhoeddodd y Gweinidog Addysg Jeremy Miles y byddai'n gostwng y radd TGAU sydd ei angen mewn Cymraeg neu Saesneg a Mathemateg i hyfforddi i fod yn athro o B i C.

Dywedodd pennaeth Ysgol Garth Olwg yn Rhondda Cynon Taf, Trystan Edwards: "Mae'n beth hurt bod modd hyfforddi yn Lloegr a dysgu yng Nghymru [gydag C] ond methu hyfforddi a dysgu yng Nghymru, felly rwy'n croesawu'r newid.

"Mae'n rhoi sylfaen llawer tecach. Rwy'n gwybod fod nifer o athrawon rhagorol yn y sector ond sydd efallai ddim â gradd B yn maths, er enghraifft."

Dywedodd Mr Edwards mai un o'r problemau ers y pandemig yw bod nifer o sectorau eraill bellach yn cynnig yr opsiwn i weithio o adref, ond dyw hynny ddim yn bosib yn y proffesiwn dysgu.

"Mae'r gofyn i deithio yn fwy costus, a gan fod codiadau cyflog am fod llawer is na chwyddiant, does dim dianc rhag y costau," meddai.

Ychwanegodd bod angen mwy o barch o fewn cymdeithas tuag at y proffesiwn hefyd, ac y byddai hynny'n help i ddenu mwy o bobl i'r sector.

Mae pryder fod myfyrwyr hefyd yn gweld y sector addysg yn llai deniadol, meddai ysgrifennydd cyffredinol UCAC, Ioan Rhys Jones.

"Does dim dwywaith ein bod mewn sefyllfa argyfyngus o ran recriwtio a chadw athrawon yng Nghymru bellach," meddai.

"Rhaid derbyn bod y niferoedd wnaeth wneud cais i hyfforddi yng Nghymru wedi codi yn ystod dwy flynedd y pandemig, ond mae'r ffaith bod y farchnad waith wedi sefydlogi bellach yn golygu bod yr hyn oedd yn wir cyn y pandemig yn wir eto eleni.

"Mae lleihad amlwg yn y niferoedd sydd wedi gwneud cais i gael eu hyfforddi fel athrawon, a'r niferoedd heb fod yn agos at darged y llywodraeth.

"Mae recriwtio athrawon yn parhau'n her, yn fwy felly mewn ysgolion Cymraeg ac mewn rhai pynciau penodol, fel ffiseg, cemeg a mathemateg.

"Mae'n rhaid cydnabod bod y llywodraeth yn ceisio cymell darpar athrawon, ac mae datganiad y gweinidog i'w groesawu, fodd bynnag, mae'n anodd gweld sut bydd modd i ni gyrraedd miliwn o siaradwyr heb weld buddsoddiad pellach a gweithredu mwy pendant i sicrhau gweithlu fydd yn gallu addysgu yn unol â'r gofyn."

Fel rhan o becyn o gymhellion i geisio denu mwy o bobl i'r proffesiwn, dywedodd Llywodraeth Cymru y bydd athrawon dan hyfforddiant yn gymwys i dderbyn mwy o arian ar gychwyn eu cyfnod hyfforddi yn hytrach nag ar ddiwedd y cyfnod.

Ychwanegodd ei fod yn cydnabod bod dal mwy i'w wneud ond bod cyfradd gadael y proffesiwn yn uwch yn Lloegr nag yng Nghymru.