´óÏó´«Ã½

Mae'r Gweinidog Iechyd Eluned Morgan yn dweud ei bod hi ac eraill yn Llywodraeth Cymru yn colli cwsg wrth geisio canfod sut i wneud arbedion ariannol.

Mae Llywodraeth Lafur Cymru, o'i gymharu â'r hyn roedden nhw'n ei ddisgwyl, yn dweud eu bod £900m yn fyr yn eu cyllideb - cyllideb sy'n £20bn.

Mae'r Prif Weinidog wedi galw ar weinidogion i wneud toriadau yn eu cyllidebau wrth i chwyddiant roi pwysau ar y pwrs cyhoeddus.

Dywedodd Mark Drakeford fod Llywodraeth Cymru yn wynebu'r "sefyllfa ariannol fwyaf heriol" ers datganoli.

Yn siarad ar Dros Frecwast fore Gwener, dywedodd Ms Morgan: "Dwi'n meddwl ein bod ni gyd yn Llywodraeth Cymru yn colli cwsg dros hyn.

"Y ffaith yw, mae'r gwasanaeth iechyd eisoes dan bwysau aruthrol, ac mae trio ffeindio arbedion yn mynd i fod yn sialens aruthrol i ni gyd.

"Mae'n mynd i fod yn anodd tu hwnt i dorri, ond os nad yw'r arian yno allwn ni ddim ei wario.

"Dyna'r sefyllfa ni ynddi ar hyn o bryd, ac mae'n sefyllfa ofidus tu hwnt pan mae'r gwasanaeth iechyd dan gymaint o bwysau.

"Mae'n broblem aruthrol, a 'dyn ni wedi bod yn gweithio am ychydig fisoedd eisoes, a dwi'n disgwyl cael syniadau oddi wrth y byrddau iechyd yn fuan iawn ynglŷn â ble allwn ni ddisgwyl gweld yr arbedion hynny'n digwydd."

Dyw hi ddim yn glir ar hyn o bryd pa wasanaethau neu brosiectau fydd yn cael eu torri, ond mae Ms Morgan yn cydnabod y bydd gwasanaethau iechyd yn rhan o'r toriadau hynny.

"Bydd yn rhaid i ni weld arbedion o gannoedd o filiynau o bunnau, felly ni'n sôn am lot fawr o arian," meddai.

Dywedodd fod hynny oherwydd chwyddiant, a ffactorau fel "y ffaith ein bod ni wedi gorfod ffeindio arian ychwanegol i dalu gweithwyr yn y gwasanaeth iechyd, a dim ceiniog yn ychwanegol wedi dod o Lywodraeth y Deyrnas Unedig".

"Felly mae'n rhaid i'r arian yna ddod o rywle, ac mae hynny, mae arna i ofn, yn golygu ein bod ni wedi gorfod gofyn i fyrddau iechyd ddod lan â syniadau ynglŷn â ble allen ni weld yr arbedion hynny'n digwydd."

Mae Llywodraeth y DU yn dadlau fod gan Lywodraeth Cymru y setliad ariannol mwyaf yn hanes datganoli, a bod cyllideb Llywodraeth Cymru wedi cynyddu mewn termau real.

Yn siarad ar faes yr Eisteddfod fe ddywedodd Cadeirydd Bwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr, Dyfed Edwards: "Ar hyn o bryd rydyn ni'n gwario rhywbeth fel gorwariant o £140 miliwn felly mae angen i ni fynd i'r afael â hynny a gwneud yn siŵr nad ydyn ni'n gorwario mwyach."

Fe ychwanegodd fod Llywodraeth Cymru wedi gofyn i'r Bwrdd Iechyd ddod o hyd i arbedion o hyd at 30% o gyfanswm y gorwariant - gan olygu arbedion o hyd at £45 miliwn.

Cadarnhaodd hefyd eu bod yn llunio rhestr o ble y gall y toriadau ddisgyn.

"Mae gennym ni restr, sawl rhestr, byddwn yn trafod hynny gyda'r llywodraeth - i'r llywodraeth ein helpu gyda'r penderfyniadau a cheisio penderfynu efallai y gall rhai o'r pethau hynny ddigwydd ar draws Cymru gyfan.

"Gall rhywfaint ohono ddigwydd yn lleol ond rydym mewn deialog gyda'r llywodraeth ynghylch hynny.

"Gofyniad y Llywodraeth yw ymateb i gyllideb sy'n lleihau o fewn y bwrdd iechyd ar hyn o bryd, ond hefyd i edrych yn ehangach, i weld a allwn gynhyrchu mwy o arbedion.

"Mae hynny'n rhan o'r drafodaeth gyda'r llywodraeth - iddyn nhw gael darlun clir o'r hyn y bydd y gyllideb ostyngol honno'n edrych arno a beth mae'n ei olygu o ran darparu gwasanaethau."