����ý

Mae athrawes a gafodd ei golwg yn ôl mewn un llygad diolch i drawsblaniad yn annog pawb i drafod rhoi organau wedi iddo newid ei bywyd.

Ar ddiwedd Wythnos Rhoi Organau, mae Elliw Williams yn gofyn i bobl siarad gyda’u hanwyliaid am eu dymuniad petai nhw'n marw.

Mae'n annog pobl i ystyried rhoi llygaid gan mai dyna un o’r organau sy’n cael ei roi lleiaf.

Er bod y gyfraith wedi newid yng Nghymru a’r system bellach yn un 'optio allan', mae trafodaeth yn dal i ddigwydd gydag aelodau teulu cyn i unrhyw organ gael ei roi.

Mae'n bosib i bobl nodi eu dymuniad ar gofrestr.

Mewn cyfweliad gyda rhaglen Bore Sul ar ����ý Radio Cymru, eglurodd Ms Williams, sydd o ardal Dinbych, iddi sylweddoli bod ganddi broblem gyda’i golwg pan oedd hi yn yr ysgol.

Roedd hi'n cael trafferth gweld y bwrdd gwyn ac yn cael cur pen yn gyson.

Cafodd ddiagnosis o keratoconus, sy’n golygu bod ei llygaid mewn siâp pêl rygbi, yn hytrach na phêl-droed.

Fe ddirywiodd ei golwg pan oedd hi’n fyfyriwr ym Mhrifysgol Bangor gan ei bod hi’n gwisgo lensys ac weithiau yn cysgu ynddyn nhw.

Fe gafodd sgriffiadau a plistrynnau (blisters) ar y llygaid wnaeth arwain at golli ei golwg yn llwyr mewn un llygad.

"O fewn dwy flynedd ar ôl gadael coleg gesh i dipyn o greithiau ar y llygad dde a’r unig opsiwn fyddai cael triniaeth trawsblaniad cornbilen [cornea]," meddai.

"Do’n i ddim yn gallu gwisgo lensys yn y llygad dde ddim mwyach felly nes i ddewis mynd ar y rhestr trawsblaniad cornbilen.

“Ro’n i ar y rhestr aros am ddwy flynedd.”

Fe gafodd y driniaeth yn Abergele ym mis Chwefror 2013, ac roedd yn rhaid iddi gadw gofal o’r llygad gan fod cyrff 5% o bobl yn gwrthod yr organ newydd.

Bellach yn 41 oed, mae’n dweud bod derbyn yr organ wedi newid ei bywyd.

“Dwi’n berson gweledol iawn. Mae fy ngwaith i yn ymwneud â bod yn weledol - dwi’n athrawes celf a dwi’n dysgu technoleg erbyn hyn," meddai.

“Dwi jest yn hynod o ddiolchgar. Fues i am dair blynedd lle o’n i’n ddall mewn un llygad a mynd i’r gwaith jest ddim yn gweld efo un llygad, dreifio a gwneud tasgau bob dydd a jest yn gallu gweld efo’r llygad chwith - efo’r lensys i mewn.

"Ond heb y lensys i mewn roedd fy ngolwg yn ofnadwy.

“Dwi’n teimlo bod o wedi cryfhau fy mywyd i, a hefyd dwi ddim yn gorfod dibynnu ar wisgo lensys mwyach yn y llygad dde.

"Dwi’n gallu mynd rŵan ac yn gallu dreifio heb ddim lens yn y llygad. Mae’r golwg wedi cryfhau gymaint i mi.”

Dywedodd Ms Williams: "Faswn i’n annog unrhyw un i gofrestru ac i roi organau ac yn fwy pwysig sicrhau bod y teulu yn ymwybodol o’r penderfyniad yma.

"Mae’n bwysig bod pobl yn siarad efo teuluoedd pobl sydd wedi rhoi organau a siarad efo pobl sydd wedi derbyn organau.

"Dwi’n ddiolchgar iawn i’r person [wnaeth roi’r organ] am fod yn ddigon dewr i roi ei enw ymlaen i roi ei llygaid - mae hwn yn un o’r organau falle mwya’ prin mae pobl yn fodlon cofrestru i roi."