´óÏó´«Ã½

Mae gwyddonydd o Gymru wedi cael ei chynnwys ar restr cylchgrawn Forbes o'r bobl fwyaf dylanwadol o dan 30 oed ym maes gwyddoniaeth a busnes drwy Ewrop.

Mae Dr Sioned Fôn Jones, 29, wedi sefydlu cwmni BoobyBiome, sy'n datblygu cynnyrch sy'n efelychu'r bacteria da sydd mewn llaeth y fron er mwyn cryfhau system imiwnedd babanod.

Dywedodd wrth Cymru Fyw: "Petawn i wedi dweud wrth fy hun pan oeddwn i'n 24 oed, wrth i fi sefydlu cwmni BoobyBiome, y byswn i ar restr '30 under 30' Forbes, fyswn i fyth wedi credu'r peth.

"Ond mae hynny'n profi pa mor bwysig ydi dyfalbarhad a bod yn benderfynol."

Mae Sioned yn dweud ei bod hi'n credu y bydd hyn yn helpu'r cwmni i fynd o nerth i nerth.

"Ma' pawb yn gwybod am Forbes. Ti ymhlith gwyddonwyr ac entrepreuners sy'n trio 'neud gwahaniaeth ar draws y byd ac o'dd gweld mod i wedi cael fy nerbyn ar y rhestr yn gyffrous.

"'Da ni 'di bod yn gwmni bach tan rŵan a behind the scenes yn y labordy, ac felly mae'r ffaith bo' ni ar restr Forbes yn mynd i fod yn huge a dwi'n falch y bydd pobl yn cael gwybod be' 'da ni'n neud."

Yn wreiddiol o Waunfawr ger Caernarfon, aeth Sioned i astudio Cemeg yn Lerpwl cyn mynd i wneud gradd doethuriaeth mewn bioffiseg yn Llundain.

Dyna lle sefydlodd hi gwmni BoobyBiome gyda dau wyddonydd arall - Dr Tara O'Driscoll a Dr Lydia Mapstone.

Eu gobaith nhw ydi fod "pob babi yn cael cyfle cyfartal mewn iechyd".

Yn ôl Sioned, doedd dim llawer o ymchwil i'r bacteria oedd mewn llaeth y fron, ac roedden nhw am fod y rhai cyntaf i astudio hynny a chreu'r cynnyrch cyntaf yn y byd sy'n cynnwys y bacteria.

Ers pum mlynedd, maen nhw wedi bod yn cael rhoddion o laeth y fron gan famau ar draws y DU ac wedi bod yn cynnal profion ar y samplau.

Dywedodd: "Gafon ni lwyth o negeseuon gan famau a llwyth o straeon yn sôn am y struggle a'r euogrwydd bo' nhw heb 'di gallu bwydo.

"Erbyn hyn 'da ni wedi darganfod dros 200 math o bacteria a 'da ni wedi bancio nhw gyd a 'da ni wedi dysgu be ma' pob straen yn 'neud.

"Ydi'r bacteria da yn cyrraedd y gut? Ydyn nhw'n gallu creu cemegau sy'n cryfhau system imiwnedd y babi?

"Da ni wedi ffeindio bod 'na rhwng 10-15 straen o facteria dylai pob babi gael yn ystod chwe mis cynta' bywyd a 'da ni rŵan yn gwybod bod babis sy'n cael llaeth y fron yn llai tebygol o gael petha' fel alergeddau, diabetes a gordewdra.

"Y neges bwysig ydi, ma'r teip o facteria sydd yn tyfu yn ein perfedd yn ystod chwe mis cynta' ein bywyd yn medru effeithio ein hiechyd am weddill ein bywydau."

Mae Sioned yn cydnabod bod bwydo o'r fron yn gallu bod yn anodd a rhai mamau'n "methu a ma' rhai'n dewis peidio" gwneud hynny.

Meddai: "Yr unig beth arall oedd ar gael i fabis heblaw llaeth y fron oedd fformiwla, sydd ddim yn cynnwys y pethau da fel bacteria a'r siwgr special yma sydd yn y llaeth.

"'Naethon ni feddwl, os oeddan ni'n gallu creu mimic o be' sydd yn llaeth y fron yn y labordy, fel bo' ni'n gallu ychwanegu fo i fformiwla a bod babis yn gallu cael y petha' 'sa nhw'n gael os fysan nhw'n cael llaeth y fron."

Maen nhw bellach yn gweithio gyda chwmni arall er mwyn tyfu'r bacteria ac maen nhw wrthi'n cynnal treialon meddygol.

Maen nhw'n gobeithio y bydd y cynnyrch ar gael i fabanod o fewn dwy flynedd.

Eglura Sioned hefyd eu bod nhw wedi cael "breakthrough" arall yn ddiweddar.

"'Naethon ni ffeindio bod y rhai oedd yn pwmpio neu'n storio llaeth y fron, bod 'na ddim bacteria yn y llaeth.

"'Naethon ni weld bod y bacteria yn sensitif i ocsigen felly o'dd y bacteria'n marw wrth bwmpio'r llaeth... ni oedd y cyntaf i ddarganfod hynna.

"'Da ni 'di creu lid i roi ar bob potel babi sy'n absorbio ocsigen o'r llaeth a mae'n cadw'r bacteria'n fyw am saith diwrnod."

Dywedodd wrth raglen Bore Sul Radio Cymru bod "wbath really special am ddeffro bob bore yn gwybod be' bynnag 'na i 'neud yn y lab neu wrth y ddesg bod o'n mynd i fynd yn syth at ymchwil sy'n mynd i neud cynnyrch fydd un diwrnod ar gael ar y silff sy'n medru achub bywydau babanod dros y byd".

Yn ogystal â bod ar gael i'w brynu mewn siopau, mae Sioned yn gobeithio y bydd eu cynnyrch ar gael mewn ysbytai ar draws y DU hefyd.

Ond mae'n cydnabod eu bod nhw'n dibynnu ar roddion ariannol.

Mi gafon nhw wybod yr wythnos ddiwethaf eu bod wedi cael grant o £1.6m, ond mi fyddan nhw'n chwilio am £1.5m gan fuddsoddwyr dros y misoedd nesaf.

Yn ôl Sioned, mae mwy o ferched ar restr Forbes eleni ac mae'n gobeithio y bydd hynny'n ysbrydoli merched eraill i fod yn wyddonwyr a sefydlu busnes eu hunain.

"Pan o'n i'n tyfu fyny o'dd dim lot o ferched yn mynd mewn i feysydd fel hyn - o'dd lot o hogia yn 'neud o.

"Dwi'n teimlo bod newid yn digwydd ond dwi'n really annog merched i fynd mewn i'r maes.

"'Da ni wedi cael lot o obstacles ond ma' rhaid i ti goelio yn be ti'n 'neud... nes i fyth feddwl fyswn i'n mynd i fyd busnes ond ma' gen ti'r gallu i ddysgu."

Mae'n falch hefyd o fod yn Gymraes a gallu siarad Cymraeg.

"Does 'na ddim lot o bethau fel hyn yn digwydd yng Nghymru - dwi'n gwybod bod M-SParc ar Ynys Mon sy'n gyffrous - ond dwi'n hapus fy mod i'n gallu rhannu'r stori yma'n Gymraeg."

Mae Sioned yn gobeithio y bydd cael ei chynnwys ar restr Forbes yn gyfle iddi gydweithio gyda gwyddonwyr a chwmnïau eraill ar draws y byd.

"Dwi'n teimlo bod stigma o gwmpas bwydo o'r fron felly 'da ni am ddefnyddio hyn fel cyfle i ddangos pa mor bwysig ydi llaeth o'r fron, a dangos yr ymchwil cyffrous yma sy'n mynd 'mlaen ac ma' hynny'n 'neud i fi deimlo'n really prowd.

"Fyddai BoobyBiome ddim lle mae o heb heddiw heb y cannoedd o ferched sydd wedi rhoi eu llaeth.

"Maen nhw'n ganolbwynt i hyn i gyd a nhw ydi'r rheswm 'da ni'n gwneud yr hyn 'da ni'n wneud."

Mae 'na Gymry eraill ar restr Forbes hefyd - Olivia Jenkins o Gaerdydd sydd â chwmni gemwaith a'r chwiorydd o'r gogledd, Alice a Maisie Jones, sydd wedi sefydlu cwmni dillad 'Sisters and Seekers'.