����ý

Mae newid mawr yn nhreth y cyngor wedi cael ei ohirio tan 2028, ar ôl etholiad nesaf y Senedd.

Mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn ystyried diwygiadau allai newid biliau treth cyngor cannoedd o filoedd o gartrefi - ac wedi bwriadu eu cyflwyno mor gynnar â'r flwyddyn nesaf.

Roedd cartrefi'n cael eu hailbrisio am y tro cyntaf ers 20 mlynedd, a gallai bandiau eiddo newydd gael eu creu.

Dywedodd y llywodraeth eu bod yn dal wedi ymrwymo i “wneud y dreth gyngor yn decach ac yn fwy diweddar”, ond dywedodd economegwyr a fu'n eu cynghori fod yr oedi yn “siomedig”.

Roedd gweinidogion Cymru wedi bwriadu cyflwyno’r newidiadau o fis Ebrill 2025, ond gofynnodd ymgynghoriad a lansiwyd fis Tachwedd diwethaf a ddylent gael eu cyflwyno’n raddol yn arafach.

Bydd etholiad nesaf y Senedd yn cael ei gynnal ym mis Mai 2026.

Wedi’i sefydlu yn y 1990au cynnar, mae treth y cyngor wedi cael ei beirniadu ers tro am fod yn annheg oherwydd ei bod yn seiliedig ar brisiau eiddo – nid ar allu pobl i dalu.

Mae llywodraeth Lafur Cymru a Phlaid Cymru - sydd â chytundeb cydweithio yn y Senedd - wedi bod yn edrych ar ffyrdd i geisio mynd i'r afael â hynny.

Gofynnodd am ailbrisio eiddo, sydd wedi cynyddu’n sylweddol ers yr ymarfer diwethaf yn 2003.

Roedd cynigion hefyd i greu bandiau treth newydd a fyddai wedi cynyddu biliau ar gyfer yr eiddo drytaf a’u torri i bobl mewn cartrefi gwerth is.

Mewn datganiad ysgrifenedig, dywedodd y Gweinidog Cyllid Rebecca Evans ei bod wedi "ystyried yn ofalus" yr ymgynghoriad a ddaeth o hyd i gefnogaeth i gyflwyno’r newidiadau yn arafach.

Bydd unrhyw “ddiwygiadau strwythurol” yn dechrau yn 2028, ond fe allai newidiadau eraill ddigwydd ynghynt, meddai.

Ychwanegodd: “Rwy’n credu bod y dull hwn yn dangos ymrwymiad parhaus i drethiant teg a blaengar, yn ogystal ag ymrwymiad Llywodraeth Cymru i wrando ar bobl Cymru.”

Roedd ymgynghoriad y llywodraeth yn dibynnu ar waith gan y Sefydliad Astudiaethau Cyllid (IFS), a oedd yn dadansoddi newidiadau posibl.

Dywedodd uwch economegydd yr IFS, Stuart Adam: “Mae’r penderfyniad i ohirio’r ailbrisio a diwygio’r dreth gyngor yng Nghymru tan 2028 – 23 mlynedd ar ôl yr ailbrisiad diwethaf – yn siomedig.

“Mae eisoes yn hen bryd cael ailbrisiad, ac nid oes angen economaidd na gweinyddol amlwg am oedi."

Ymatebodd Peredur Owen Griffith AS, llefarydd Plaid Cymru ar lywodraeth leol a chyllid: “Mae diwygio’r dreth gyngor a chreu system decach yn rhan allweddol o weledigaeth Plaid Cymru ar gyfer Cymru decach a mwy blaengar.

"Er ein bod wedi llwyddo i sicrhau bod Llywodraeth Cymru yn ymrwymo i ddiwygio, rydym yn siomedig nad yw wedi mabwysiadu amserlen fwy uchelgeisiol.

"Roeddem wedi gobeithio y byddai Llywodraeth Cymru yn achub ar y cyfle i symud yn gyflym i helpu rhai o’r deiliaid tai tlotaf, sy’n dioddef effeithiau gwaethaf yr argyfwng costau byw ar hyn o bryd, ac a fyddai wedi elwa ar filiau is yn 2025.”