����ý

Nid yw adolygiad o Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru wedi canfod unrhyw ragfarn wleidyddol yn y sefydliad.

Cafodd yr adolygiad ei ysgogi gan ymddiswyddiad ymchwilydd dros ei defnydd o gyfryngau cymdeithasol.

Gorchmynnodd swyddfa'r Ombwdsmon (OGCC) yr ymchwiliad ar ôl iddi ddod i’r amlwg bod yr ymchwilydd Sinead Cook wedi cyhoeddi negeseuon gwrth-Dorïaidd sarhaus ar-lein.

Edrychodd yr adroddiad ar fwy na 600 o achosion oedd wedi cael eu gwrthod gan yr Ombwdsmon, a dywedodd fod y penderfyniadau wedi eu seilio ar ffeithiau a thystiolaeth.

Derbyniodd OGCC yr adroddiad, a oedd yn argymell eu bod yn ailystyried eu polisïau cyfryngau cymdeithasol.

Roedd staff yr OGCC - sy'n cael ei arwain gan yr Ombwdsmon Michelle Morris - wedi dweud eu bod wedi cael sioc a siom pan ddaeth y negeseuon cyfryngau cymdeithasol i'r amlwg.

Roedd honiadau bod Sinead Cook wedi gwneud sylwadau amhriodol ar gyfryngau cymdeithasol, gan gynnwys un neges oedd yn cyfeirio at y Ceidwadwyr.

Hyd at haf 2023 roedd hi wedi rheoli tîm cod ymddygiad cynghorwyr yr Ombwdsmon.

Roedd yr adolygiad yma yn edrych ar achosion yr oedd Ms Cook a'i thîm wedi dewis peidio â'u hymchwilio.

Cafodd yr ymchwiliad, a arweiniwyd gan gomisiynydd safonau Gogledd Iwerddon Melissa McCullough, ddechrau anodd hefyd.

Bu'n rhaid penodi person newydd i arwain yr adolygiad annibynnol oherwydd roedd y Ceidwadwyr Cymreig wedi cwestiynu penodiad yr uwch fargyfreithiwr, James Goudie KC - gan ei fod â chysylltiadau hirsefydlog â’r blaid Lafur.

Dywedodd rhai o'r staff sy'n gweithio ar achosion cod ymddygiad yn OGCC wrth yr ymchwiliad eu bod wedi eu "dinistrio" o glywed am y negeseuon ar-lein.

Dywedodd un wrth yr ymchwiliad nad oedd wedi bod yn "braf clywed eich gwaith yn cael ei ddifetha mewn gwirionedd".

Ychwanegodd un arall: “Mae’n drueni, oherwydd does gen i ddim amheuaeth bod y gwaith mae pawb yn ei wneud yn gwbl ddiduedd ac o safon dda iawn, felly dwi'n meddwl ei fod yn anffodus ei fod yn cael ei gwestiynu oherwydd gweithredoedd un unigolyn.”

Dywedodd yr adroddiad fod y tîm cyfan wedi dweud wrth yr ymchwiliad nad oedden nhw "erioed wedi cael trafodaeth gyda [Ms Cook] am wleidyddiaeth... na barn wleidyddol unrhyw un yn y swyddfa".

Ni wnaeth yr ymchwiliad ganfod unrhyw dystiolaeth bod y cyn-arweinydd tîm wedi dylanwadu'n amhriodol ar aelodau eraill o staff.

Dywedodd Ms Cook, a gafodd ei chyfweld hefyd, ei bod yn "dorcalonnus" y gallai unrhyw beth yr oedd hi wedi'i wneud niweidio enw da'r swyddfa.

Edrychodd Ms McCullough a'i thîm ar 673 o achosion cod ymddygiad a oedd wedi'u gwrthod, a chanfod bod "pob penderfyniad wedi'i seilio ar dystiolaeth, ffeithiau a rhesymu cadarn a chlir yn unig".

"O'r herwydd, doedd dim tystiolaeth o duedd wleidyddol," meddai.

Cafodd 11 o achosion a ddaeth i ben, y bu Ms Cook yn ymchwilio iddynt hefyd, eu hadolygu. Daeth yr adroddiad i'r un casgliad.

Fodd bynnag, argymhellodd y dylai OGCC newid ei bolisïau fel bod cynghorwyr yn cael gwybod am gwynion pan maen nhw'n cael eu derbyn - yn hytrach nag ar ôl iddynt gael eu hasesu fel y mae ar hyn o bryd.

Dywedodd yr adroddiad y byddai hyn "er budd tegwch a thryloywder", gan amddiffyn yr OGCC rhag beirniadaeth lle mae cynghorydd yn clywed am gŵyn gan drydydd parti neu'r cyfryngau.

Dywedodd hefyd y gallai cod ymddygiad OGCC ei hun “fod yn fwy cynhwysfawr” wrth nodi’r amgylchiadau lle mae gweithgarwch cyfryngau cymdeithasol gan weithiwr cyflogedig gyfystyr â chamymddwyn.

Mewn datganiad dywedodd OGCC: "Mae'r holl argymhellion yn cael eu derbyn, a bydd y gwersi a ddysgwyd yn cael eu defnyddio i gryfhau ymhellach bolisïau ac arferion mewnol, recriwtio, a hyfforddiant."