Main content

C茅im in Airde: Gr谩inne

M谩ire Mhac an tSaoi: Gr谩inne

D茅anann Gr谩inne N铆 Ghil铆n agus an Docht煤ir Niall Comer 贸 Ollscoil Uladh, anail铆s ar an d谩n


Teideal

• Simplí
• Ainm mná
• Tá carachtar aitheanta sna seanscéalta darb ainm Gráinne – an í sin atá i gceist?

Téarmaí

• do chuireadar fios ar iníon an rí - dúirt siad le hiníon an rí go raibh sí á hiarraidh
• ar chiumhais na habhann – díreach in aice leis an abhainn
• go snaidhmfí cuing léi idir dhá namhaid – go mbeadh sise mar cheangal a choinneodh beirt naimhde óna bheith ag troid lena chéile
• a mheabhair á suathadh – é ag smaoineamh go doimhin agus go crua
• cúrsaí cleamhnais – pósadh
• complacht – cuideachta, grúpa cairde
• scata – grúpa
• ba chlos a glórsan ... dó – bhí sé in ann a glór/guth a chluinstin
• ba léir dó – chonaic sé go soiléir
• stuama – ciallmhar, siosmaideach
• múinte – dea-bhéasach
• mómhar – grástúil, séimh
• gáireach – lán de gháire
• mar ba dhual dá haos a bheith – mar a dhéanann daoine den aois sin de ghnáth
• ré i measc na réilteann – gealach i measc na réaltaí
• ar ghrean na trá mar a bheadh péarla – mar a bheadh péarla ar ghaineanmh na trá
• rós úr ar lomaghéaga – rós aonair atá i ndiaidh bláthú ar ghéag, gan rósanna ar bith eile air
• i measc a gaolbhan – i measc na mban agus na gcailíní eile a bhí gaolta léi (muinteartha di) nó a bhí mar chairde aici
• ina ghaor – i ngar de, ina aice leis, cóngarach dó
• dual – dlaoi gruaige, píosa gruaige
• tá do chleamhnas déanta – tá socrú déanta go bpósfaidh tú agus tá an fear roghnaithe
• cárbh fhios di siúd? – cad é mar a bheadh a fhios aici?
• mearbhall grá – trioblóidí agus fadhbanna grá
• seachrán oíche – ag dul ó áit go háit oíche i ndiaidh oíche / ag teitheadh ó oíche go hoíche

Téamaí

• an óige agus an tsoineantacht a smálú
• an áilleacht mar uirlis pholaitíochta
• deireadh le saol sona na hóige
• an phatrarcacht
• smacht an athar ar a iníon
• cumhacht pholaitíochta
• an bhean óg mar uirlis i gcluichí polaitíochta an athar
• mian an chailín a hathair a shásamh
• gan smacht a bheith ag bean ar a saol féin
• fir beag is fiú a dhéanamh de mhianta agus de thuairimí na mná, go háirithe na mná dóighiúla
• cruacht croí an rialóra chumhachtaigh
• imní faoina bhfuil i ndán don chailín óg

Teachtaireachtaí

• Tá soineantacht agus áilleacht sa chailín óg
• Baineann an t-athair mí-úsáid as a iníon lena chuspóirí polaitíochta féin a chur chun cinn
• Scriosann an t-athair soineantacht na hóige ar mhaithe lena dhéanamh féin níos cumhachtaí
• Baineann brúidiúlacht agus leithleas leis an phatrarcacht
• Is cuma leis an rí faoina iníon
• Tá cumhacht an rí níos tábhachtaí dó ná a iníon féin
• Bíonn drochthionchar ag an chumhacht ar aigne an duine

Téagar

• Bíonn an baol ann go nglacfaidh fórsaí an oilc seilbh ar aigne iad siúd atá i gceannas
• Tiocfaidh iad siúd a bhfuil an t-olc ina gcroí i dtír orthu siúd atá glan, soineanta
• Bíonn páistí umhal dá dtuismitheoir agus cuireann siad muinín iontu


Gaeilge na Mumhan

• do chuireadar – chuir siad
• fé dhéin – faoi dhíon
• do sheasaimh an rí – sheas an rí
• ag feitheamh – ag fanacht
• do bhí sí – bhí sí
• fé – faoi