![](https://ichef.bbci.co.uk/images/ic/640x360/p0hydr10.jpg)
28/03/2008
Litir na seachdain aig Ruaraidh MacIllEathain.
Last on
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 456
Duration: 05:11
Litir 456: Na R脿ithean
Bha mi ag innse dhuibh an t-seachdain sa chaidh mun Chaillich 鈥 seann earrann dhen Earrach tr脿th sa Ghiblean. Tha an Sgitheanach, Alasdair MacNeacail, ag innse dhuinn anns an leabhar aige Gaelic Proverbs gun robh A鈥 Chailleach ann eadar an d脿rna latha deug agus an t-ochdamh latha deug dhen Ghiblean. Roimhe sin, bha An Gearran; roimhe sin bha An Fheadag; agus ron Fheadaig bha Am Faoilleach. Cha chreid mi nach robh na h-ainmean a鈥 buntainn ris mar a bha a鈥 ghaoth aig na h-amannan sin dhen bhliadhna. Cha robh an Fheadag no an Gearran math airson spr猫idh, mar a tha seann rann ag innse dhuinn:
Is mis鈥 an Fheadag lom, luirgneach, luath,
Marbham caora, marbham uan.
Is mis鈥 an Gearran bacach b脿n
Is cha mhi aon bhonn nas fhe脿rr.
Cuiream a鈥 bho anns an toll
Gus an tig an tonn thar a ceann.
Ach chan e sin an dealbh gu l猫ir. San t-seann aimsir bha earrann eile dhen Earrach ann eadar an Fheadag agus an Gearran. B鈥 e sin A鈥 Ghobag 鈥 no dogfish. Seo na chanas Dwelly mun Ghobaig: Period of the year, lasting according to some, three days, according to others a week, coming in, apparently, between the Feadag and the Gearran and so ending on 14th March. Agus tha Dwelly a鈥 toirt (mar a tha MacNeacail) an t-seanfhacail: Feadagan is Gobagan e, tuilleadh gu F猫ill P脿draig 鈥 a th鈥 air eadar-theangachadh mar whistling and biting winds on to St Patrick鈥檚 Day.
脌s d猫idh a鈥 Ghearrain th脿inig a鈥 Chailleach. Feumaidh gun robh sin a鈥 riochdachadh gaoth fhuar a thig nuair a tha am feur a鈥 feuchainn ri f脿s. Tha MacNeacail ag r脿dh gum bi a鈥 Chailleach a鈥 ceannsachadh an fhe貌ir le a slacan-draoidheachd. Ach, nuair a tha e a鈥 f脿ilneachadh oirre, tha i a鈥 tilgeil a slacan air falbh, ag 猫igheachd,
Dh鈥檉h脿g e sh矛os mi, dh鈥檉h脿g e shuas mi,
Dh鈥檉h脿g e eadar mo dh脿 chluais mi,
Dh鈥檉h脿g e thall mi, dh鈥檉h脿g e bhos mi,
Dh鈥檉h脿g e eadar mo dh脿 chois mi,
Tilgeam seo am bun preas cuilinn
Far nach f脿s feur no duilleach!
An t-seachdain sa chaidh thuirt mi gun innsinn dhuibh mu Na h-Othaisgean 鈥 the ewes 鈥 earrann ainmhidheach eile dhen Earrach a thig 脿s d猫idh na Caillich. Mhair Na h-Othaisgean tr矛 latha, a r猫ir aithris 鈥 tr矛 latha, mar a tha mis鈥 a鈥 tuigsinn, de dheagh aimsir, freagarrach airson breith uan.
Cha tuirt mi guth air na h-earrannan beaga eile air a bheilear a鈥 d猫anamh iomradh 鈥 Ne貌il Dhubha na C脿isge (the dark clouds of Easter) anns an treas seachdain dhen Mh脿rt, a bh鈥 air a leantainn le Glasadh na Cuthaig (the cuckoo鈥檚 greening or preparation time). Tha An Sguabag ann cuideachd 鈥 the little blast. Tha Dwelly ga comharrachadh mar Gusty wind. Tr矛 latha Sguabaig, three days, the 7th , 8th and 9th of April. A h-uile bliadhna air na h-aon l脿ithean sin?! Agus tha Sneachd na Cuthaig ann cuideachd 鈥 the cuckoo snow 鈥 no lambing snow mar a theirear am Beurla 鈥 aimsir fhuar le sneachd a n矛 cron air uain a th鈥 air an 霉r-bhreith.
Tha e nas fhasa dhuinn an-diugh a bhith a鈥 cuimhneachadh Am Faoilleach, An Gearran, Am M脿rt, An Giblean 鈥檚 An C猫itean 鈥 seach a bhith a鈥 cuimhneachadh Am Faoilleach, An Fheadag, A鈥 Ghobag, An Gearran, Ne貌il Dhubha na C脿isge, Glasadh na Cuthaig, A鈥 Chailleach, An Sguabag, Na h-Othaisgean, Sneachd na Cuthaig agus 鈥 Latha Buidhe Bealltainn a chuireas cr矛och air an Earrach!
Is cha tuirt mi guth air Latha na Gogaireachd 鈥 nach eil fad 脿s a-nise! Thoiribh an aire!
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach
Seanfhacal na Litreach
Broadcast
- Fri 28 Mar 2008 11:55大象传媒 Radio nan G脿idheal
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.