Main content

Litir na seachdain aig Ruaraidh MacIllEathain. This week's letter for learners from Roddy MacLean.

5 minutes

Last on

Fri 11 Jul 2008 11:55

Clip

Litir 471: Na Tr矛 Coin Uaine

Th貌isich mi an t-seachdain sa chaidh air an sgeulachd 鈥淣a Tr矛 Coin Uaine鈥. Tha mi a鈥 leantainn le sin an-diugh. Tha mi an d貌chas gum mothaich sibh cho tric 鈥檚 a tha an aireamh a tr矛 鈥 agus cuideachd a naoi (a thr矛 uiread de thr矛) a鈥 nochdadh anns an st貌iridh 鈥 mar a tha gu cumanta ann an seann st貌iridhean G脿idhlig.

Thill am prionnsa agus na tr矛 coin, Fios, Luaths agus Trom, don bheinn-sheilg. Shuidh am prionnsa air cnoc. Bha fios aig Fios far an robh na f猫idh. Rug Luaths orra. Agus thug聽Trom dhachaigh iad.

Thuirt piuthar a鈥 phrionnsa ri a br脿thair, 鈥淭ha mi gad chur fo gheasaibh agus fo chroisean agus naoi buaraichean mhnathan-s矛th siubhlach, seachranach mura t猫id thu tr矛 uairean 脿s d猫idh a ch猫ile don uaimh agus tr矛 glaodhan a thoirt aig an doras.鈥

Chaidh am prionnsa agus na coin don uaimh am feasgar sin. Thug am prionnsa na tr矛 glaodhan. Th脿inig na famhairean a-mach. Mharbh Fios agus Trom fear de na famhairean.

An ath mhadainn chaidh am prionnsa agus na coin don bheinn-sheilg. Shuidh am prionnsa air cnoc. Bha fios aig Fios far an robh na f猫idh. Rug Luaths orra. Agus thug Trom dhachaigh iad. Air an oidhche sin thill iad don uaimh. Thug am prionnsa tr矛 glaodhan aig an doras. Th脿inig na famhairean a-mach. Mharbh na coin fear eile de na famhairean.

An ath mhadainn a-rithist, chaidh am prionnsa agus na coin don bheinn-sheilg. Shuidh am prionnsa air cnoc. Bha fios aig Fios far an robh na f猫idh. Rug Luaths orra. Agus thug Trom dhachaigh iad. Air an oidhche sin thill iad don uaimh a-rithist. Ghlaodh am prionnsa tr矛 uairean aig an doras. Th脿inig an t-aon fhamhair a bh鈥 air fh脿gail be貌 a-mach, agus piuthar a鈥 phrionnsa. Mharbh na coin am famhair agus theich a鈥 phiuthar dhachaigh. Chaidh am prionnsa agus na coin a-steach don uaimh agus fhuair iad 貌r is airgead gu le貌r.

Nuair a chaidh am prionnsa dhachaigh bha a phiuthar a鈥 feitheamh ris le deoch phuinnsein. 鈥淪iuthad, a ghaoil,鈥 ars ise, 鈥渁gus 貌l an deoch mhath seo. Is cinnteach gu bheil thu sg矛th 脿s d猫idh cr矛och a chur air na famhairean.鈥

Dh鈥櫭瞝 e an deoch agus thuit e marbh. Th貌isich na coin car tacain air caoineadh agus air donnalaich. An uair sin, dh鈥檉halbh iad. R脿inig iad tobar. Bha dithis aig an tobar. Bha fear a鈥 l矛onadh soitheach le uisge. Bha am fear eile ag amharc gu d霉rachdach air.

鈥淒猫,鈥 arsa Fios, 鈥渁 tha sibh a鈥 d猫anamh?鈥

鈥淥,鈥 fhreagair am fear a bha a鈥 l矛onadh an t-soithich, 鈥溾檚 e tobar leigheis a tha seo agus tha mi a鈥 toirt deur dhen uisge don duine seo.鈥

鈥淏鈥 fhe脿rr leam,鈥 arsa Fios, 鈥済un toireadh tu deur dheth dh貌mhsa.鈥

Fhuair e deur dhen uisge agus thill na coin do thaigh a鈥 phrionnsa. Dh貌irt iad an t-uisge air a鈥 phrionnsa agus dh鈥櫭╥rich e gu sl脿n, fallain.

鈥淎-nis,鈥 arsa Fios, 鈥渢ha mi fh矛n agus an d脿 ch霉 eile a鈥 falbh.鈥

鈥淥, gu dearbh, chan fhalbh sibh,鈥 ars am prionnsa. 鈥淚s m貌r am feum a th鈥 agam oirbh.鈥 鈥淕e-t脿, feumaidh sinn falbh,鈥 thuirt Fios, agus a-mach ghabh iad. 脌s an d猫idh ghabh am prionnsa. Ach, ann am priobadh na s霉la, bha na coin 脿s an t-sealladh. Bha am prionnsa a鈥 coimhead air an son fad seachdain. Ach cha d鈥 fhuair e lorg orra. Agus an ath sheachdain ch矛 sinn mar a tha an seann st貌iridh seo a鈥 tighinn gu cr矛ch.

Faclan na Litreach

Faclan na Litreach: beinn-sheilg: hunting mountain; uamh: a cave; famhairean: giants; tobar leigheis: a healing well.

Abairtean na Litreach

Abairtean na Litreach: Na Tr矛 Coin Uaine: The Three Green Dogs; a thr矛 uiread de thr矛: three times three (3 x 3); shuidh am prionnsa air cnoc: the prince sat on a hill; far an robh na f猫idh: where the deer were; rug X orra: X caught them; tha mi gad chur fo gheasaibh agus fo chroisean: I am putting you under spells and crosses; naoi buaraichean mhnathan-s矛th siubhlach, seachranach: nine fetters of wandering, straying fairy women; mura t猫id thu tr矛 uairean 脿s d猫idh a ch猫ile don uaimh: if you don鈥檛 go three times after another to the cave; tr矛 glaodhan a thoirt: give three shouts; air an oidhche sin thill iad: that night they returned; th脿inig an t-aon fhamhair a bh鈥 air fh脿gail be貌 a-mach: the one giant left alive came out; theich a鈥 phiuthar dhachaigh: the sister fled home; 貌r is airgead gu le貌r: plenty of gold and silver; a鈥 feitheamh ris le deoch phuinnsein: waiting for him with a poison drink; siuthad, a ghaoil: go on, my dear; gu bheil thu sg矛th 脿s d猫idh cr矛och a chur air na famhairean: that you are tired after finishing off the giants; dh鈥櫭瞝 e an deoch agus thuit e marbh: he drank the drink and fell dead; th貌isich na coin car tacain air caoineadh agus air donnalaich: the dogs began for a while to cry and to whine; a鈥 l矛onadh soitheach le uisge: filling a vessel with water; ag amharc gu d霉rachdach air: watching him intently; b鈥 fhe脿rr leam: I鈥檇 prefer; deur dhen uisge: a drop of the water; dh鈥櫭╥rich e gu sl脿n, fallain: he arose well and healthy; is m貌r am feum a th鈥 agam oirbh: great is the need I have of you; feumaidh sinn falbh: we must leave; a-mach ghabh iad: out they went; ann am priobadh na s霉la: in the twinkling of an eye.

Puing-ch脿nain na Litreach

Puing-ch脿nain na Litreach: thug Trom dhachaigh iad: Trom took them home. Note that in traditional usage we usually place an object pronoun in a sentence like this at the end, whereas we would place a noun following the subject. For example we would thug Trom na f猫idh dhachaigh but thug Trom dhachaigh iad (rather than thug Trom iad dhachaigh). It鈥檚 not strictly wrong to employ a different word order but what I have given is neater and more G脿idhealach. Sometimes you will hear (eg) thug Trom iad dhachaigh but that is probably because the speaker has come under the influence of English word order (鈥淭rom took them home鈥 cf 鈥淭rom took home them鈥). Here鈥檚 another example: chunnaic mi Alasdair an-d猫 but chunnaic mi an-d猫 e.

Gnathas-cainnt na Litreach

Gnathas-cainnt na Litreach: 脿s an t-sealladh: out of [the] sight.

Broadcast

  • Fri 11 Jul 2008 11:55

Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic

Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)

All letters

Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here

Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh

Letter To Gaelic Learners

Podcast