09/01/2009
Litir na seachdain aig Ruaraidh MacIllEathain. This week's letter for learners from Roddy MacLean.
Last on
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 497
Duration: 05:18
Litir 497: Balla Antonine
Tha sinn a鈥 leantainn slighe Balla Antonine tro mheadhan na h-Alba on cheann an iar don cheann an ear. Tha sinn a鈥 tadhal air na d霉in a thog na R貌manaich. An t-seachdain sa chaidh thug sinn s霉il air a鈥 chiad dh脿 鈥 D霉n Chill Ph脿draig agus D霉n T貌chair 鈥 agus iad le ch猫ile a鈥 gi霉lain ainmean G脿idhlig. 鈥橲 e an treas d霉n Cleddans Fortlet. Chan eil coltas G脿idhlig air sin, a bheil?
Uill, tha cuid dhen bheachd gur e dha-r矛ribh ainm G脿idhlig a th鈥 ann, 鈥檚 gu bheil e a鈥 tighinn bhon fhacal cladhan. A r猫ir Faclair Dwelly tha cladhan a鈥 ciallachadh 鈥渃hannel, very shallow stream鈥. Sgr矛obh Uilleam MacBh脿tair gun robh e a鈥 ciallachadh 鈥渓ittle ditch鈥 agus gur e Claddens leis an 鈥渟鈥 an riochd iolra ann am Beurla.
Gu sear air Claddens tha Castlehill Fort 鈥 is tha an t-ainm sin soilleir gu le貌r 鈥 agus m矛le gu leth nas fhaide sear air sin tha Bearsden Fort. Chan eil c脿il ri fhaicinn dheth an-diugh ach an taigh-ionnlaid, a tha eadar flataichean 脿rda anns a鈥 bhaile.
Tha an t-ainm Bearsden annasach. Ann an G脿idhlig 鈥檚 e Cill Ph脿draig 脵r a th鈥 air an sg矛re eaglais. Agus 鈥檚 e New Kirk a bh鈥 oirre ann am Beurla. Ach nuair a thogadh rathad-iarainn agus st猫isean ann an ochd ceud deug, seasgad 鈥檚 a tr矛 (1863), chaidh ainmeachadh mar Bearsden Station. Tha cuid dhen bheachd gun robh sin an d猫idh taigh faisg air an st猫isean.
Ma leanas sinn oirnn air Balla Antonine, ruigidh sinn Balmuildy Fort a tha ri taobh Abhainn Chealbhainn. Bha an daingneach sin gu math m貌r, agus air a dh猫anamh de chloich, seach sgrathan. Bha e a鈥 c貌mhdachadh ceithir acaire de dh鈥檉hearann. Nise, chanainn gur e Balmuildy ainm G脿idhlig ach chan eil mi cinnteach d猫 is ciall dha.
鈥橲 e an ath dh霉n 鈥 Cadder Fort. 鈥橲 ann 脿 canan nam Breatannach 鈥 seann Chuimris 鈥 a th脿inig Cadder. Tha e a鈥 ciallachadh 鈥渄霉n鈥. 脌s d猫idh sin, Kirkintilloch no Cathair Cheann Tulaich. Tha an t-ainm sin a鈥 tighinn bho fhreumh Breatannach 鈥 Caerpentaloch 鈥 鈥渇ort at the end of the hill鈥. Tha a鈥 Gh脿idhlig gu math coltach ri sin agus tha e a鈥 ciallachadh an aon rud.
Gu sear air sin tha Auchendavy Fort. Tha sin a鈥 coimhead coltach ri ainm achaidh ann an G脿idhlig. Fhuair sinn ainm fear de na saighdearan a bha st猫idhichte anns an d霉n sin. B鈥 esan Marcus Cocceius Firmus, centurion a bhuineadh don D脿rna Legion. Chuir esan air d貌igh ceithir altraichean ann, co-cheangailte ri deich diathan p脿ganach. Thathar a鈥 d猫anamh dheth gun do rugadh Marcus ann an taobh sear na h-脤ompaireachd, timcheall ceann sh矛os Abhainn Danube. Mus deach e a Bhreatainn, bha e anns an R貌imh far an robh e na bhall de dh鈥檉heachd-d矛on phearsanta an 脤ompaire fh猫in.
鈥橲 iad an ath dh脿 dhaingneach air a鈥 bhalla Bar Hill Fort agus Croy Hill Fort. Is iongantach mura h-eil Bar ann am Bar Hill a鈥 tighinn bhon Gh脿idhlig b脿rr 鈥 鈥渢he uppermost part鈥, is gun deach a鈥 Bheurla hill a chur ris 脿s d猫idh l脿imh. Chithear tobhtaichean an d霉in an sin fhathast 鈥 agus seann tobar R貌manach.
Thathar a鈥 d猫anamh dheth gu bheil Croy a鈥 tighinn bhon Gh脿idhlig cruaidh, agus dh鈥檉haodadh sin a bhith, ceart gu le貌r. 鈥橲 e seo an aon ph矛os de Bhalla Antonine far nach robh d矛g air a chladhach l脿imh ris a鈥 bhalla. 鈥橲 e a bu choireach ri sin gun robh a鈥 chreag 鈥 basalt is dolerite 鈥 d矛reach ro chruaidh. Nach eil an t-ainm ag innse sin dhuinn?
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach
Gnathas-cainnt na Litreach
Broadcast
- Fri 9 Jan 2009 11:55大象传媒 Radio nan G脿idheal
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.