12/03/2010
Litir na seachdain aig Ruaraidh MacIllEathain. This week's letter for learners from Roddy MacLean.
Last on
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 556
Duration: 04:45
Litir 556 - C脿rn na Cuimhne
Bha mi a鈥 coimhead an latha eile air mapa eileagtronaigeach de dh鈥橝lba air l脿rach-l矛n聽Leabharlann N脿iseanta na h-Alba. Chaidh am mapa a dh猫anamh eadar seachd ceud deug,聽ceathrad 鈥檚 a seachd (1747) agus seachd ceud deug, caogad 鈥檚 a c貌ig (1755) le Uilleam Roy.
Thogadh Roy ann an Siorrachd Lannraig. Bha e anns an arm Hanobh猫irianach aig 脿m Ar-a-mach聽nan Seumasach. Nuair a bha an t-ar-a-mach seachad, chuir ceannardan an riaghaltais聽romhpa cairt-d霉thcha math a bhith aca de dh鈥橝lba. B鈥 e sin a鈥 chiad mhapa a bha st猫idhichte聽air na prionnsabalan tomhais-fearainn as aithne dhuinn an-diugh. Cha robh loidhnichean co脿irde聽air ach bha rudan anns na h-脿iteachan ceart, gu h-脿raidh na bailtean.
Bha 霉idh mh貌r aig Roy ann an gnothaichean cogaidh. Rinn e t貌rr rannsachaidh air na聽seann champaichean R貌manach ann an ceann a deas na h-Alba. Mar sin, bha mi airson聽faighinn a-mach an robh 脿ite cl脿raichte aige ann am Br脿igh Mh脿rr. 鈥橲 e an t-脿ite C脿rn na聽Cuimhne. Ann am Beurla uaireannan 鈥檚 e Carnaqueen a chanas daoine, no The Cairn of聽Remembrance. Tha e ri taobh Uisge D猫 ann an seann Gh脿idhealtachd Siorrachd Obar聽Dheathain.
Bha mi air gu le貌r a chluinntinn mu Ch脿rn na Cuimhne oir tha e rudeigin ainmeil ann聽am beul-aithris. Ach, o chionn ghoirid, fhuair mi an cothrom a dhol a choimhead air.聽Feumaidh tu coiseachd p矛os m貌r ri taobh na h-aibhne mus ruig thu an c脿rn.
A r猫ir beul-aithris, mus rachadh Clann 鈥檌c Fhearchair gu cath, bhiodh fir na fine a鈥櫬燾oinneachadh aig a鈥 ch脿rn. Bhiodh a h-uile duine a bha a鈥 dol a shabaid a鈥 togail clach 脿s an聽abhainn. Chuireadh e a chlach air a鈥 ch脿rn. Nuair a thigeadh na saighdearan dhachaigh an聽d猫idh a鈥 chatha, bhiodh iad a鈥 togail clach bhon ch脿rn is a tilleadh don abhainn. Bhiodh fios聽an uair sin cia mheud duine a chaidh a mharbhadh. B鈥 e sin 脿ireamh nan clach a bh鈥 air聽fh脿gail air a鈥 ch脿rn.
Chan eil fhios d猫 cho sean 鈥檚 a bha an cleachdadh. Tha cuid dhen bheachd gun do聽th貌isich e o chionn fhad an t-saoghail is gur e muinntir na sg矛re air fad a bha an s脿s ann is聽chan e Clann 鈥檌c Fhearchair a-mh脿in. Agus cuin a th脿inig e gu ceann? Uill, tha cuid ag r脿dh聽gur ann ri linn Mhontr貌is a sguir e. Bha sin ceud bliadhna mus robh Uilleam Roy a鈥 cl脿radh聽Alba. Chan eil fhios a鈥檓 le cinnt a bheil sin f矛or gus nach eil.
Gu m矛-fhortanach, chan eil C脿rn na Cuimhne air mapa Roy. Tha rudan eile faisg air聽l脿imh air a鈥 mhapa, agus tha cuid dhiubh d矛reach mar a tha iad an-diugh 鈥 mar eisimpleir
Ballachlaggan (no Bail鈥 a Chlaiginn) agus Tullochcoy (no Tulach Gaoithe). Ach chan eil聽sgeul air C脿rn na Cuimhne.
Ach an e 鈥淐脿rn na Cuimhne鈥 a bu ch貌ir a bhith air? Anns an leabhar aca, The Place聽Names of Upper Deeside, tha Adhamh MacBh脿tair agus Ealasaid NicAilein ag r脿dh gur e聽C脿rn na Coinneimh a bh鈥 air bho th霉s oir 鈥檚 ann aig a鈥 ch脿rn a bhiodh na saighdearan a鈥櫬燾oinneachadh aig 脿m catha. Mus rachadh iad a shabaid bhiodh iad ag 猫igheachd ainm a鈥櫬燾h霉irn. Ge-t脿, a r猫ir aithris, 鈥檚 e 鈥淐脿rn na Cuimhne!鈥 a dh鈥櫭╥gheadh iad seach 鈥淐脿rn na聽Coinneimh!鈥 Nach biodh e math a dhol air ais ann an eachdraidh is 猫isteachd ris na chanadh聽na daoine ann an dha-r矛ribh?聽
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach
Gnathas-cainnt na Litreach
Tha 鈥淟itir do Luchd-ionnsachaidh鈥 air a maoineachadh le MG ALBA
Broadcasts
- Fri 12 Mar 2010 11:55大象传媒 Radio nan G脿idheal
- Sat 13 Mar 2010 10:55大象传媒 Radio nan G脿idheal
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.