13/04/2012
Litir na seachdain aig Ruaraidh MacIllEathain. This week's letter for learners from Roddy MacLean.
Last on
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 665
Duration: 05:37
Litir 665: Crith-thalmhainn Lisbon - P脿irt 2
Bidh seiche a鈥 nochdadh ann an Loch Nis bho 脿m gu 脿m. Nise, ma tha sibh a鈥 leughadh seo, gun a bhith ag 猫isteachd ris, tha eagal orm gum bi sibh a鈥 smaoineachadh gu bheil mi a鈥 ciallachadh 鈥榮eiche鈥 鈥 craiceann beathaich. Ach chan eil. Ged a tha an aon litreachadh orra, tha mi a鈥 ciallachadh an fhacail seiche ann am Fraingis na h-Eilbheis.
听听听听听听听听听听听 Tha cuid a鈥 cumail a-mach gur e seiche as coireach ri cuid de na h-aithrisean mu uilebheist Loch Nis. 鈥橲 e a th鈥 ann tuinn mh貌r鈥 a nochdas ann an loch air s脿illeabh na gaoithe aig aon cheann dheth. Ma bhios a鈥 ghaoth a鈥 tighinn gu l脿idir bhon iar-dheas, bidh i a鈥 putadh an uisge air uachdar Loch Nis thar fad an locha. Nuair a bhuaileas an tonn ceann thall an locha, thig e air ais a-rithist. Bidh uachdar an uisge a鈥 dol air ais 鈥檚 air adhart mar sin airson greis.
听听听听听听听听听听听 Ch矛 sibh an aon se貌rsa rud anns an amar aig an taigh. Putaibh an t-uisge gu aon cheann dheth. Thig an t-uisge air ais a-rithist, agus bidh e a鈥 luasgadh a-null 鈥檚 a-nall bhon 诲脿谤苍补 ceann gu ceann eile an amair airson 霉ine mus tig an gluasad gu cr矛ch.
听听听听听听听听听听听 Chan e a鈥 ghaoth a-mh脿in as coireach ri seiche. Faodaidh crithean-talmhainn an aon rud adhbharachadh. Eadhon ged nach bi daoine a鈥 faireachdainn gluasad anns an talamh, faodaidh buaidh na crithe a bhith ri a faicinn ann an uisge. Anns an Litir an t-seachdain sa chaidh, bha mi ag innse dhuibh mun bhuaidh a thug Crith-thalmhainn Mh貌r Lisbon air d霉thchannan eile anns an Roinn E貌rpa. Bha sin ann an seachd ceud deug, caogad 鈥檚 a c貌ig (1755). Bha seiches ann an grunn 脿iteachan. Am measg sin, bha Loch Nis.
听听听听听听听听听听听 Tha aithrisean ann gun do dh鈥櫭╥rich uachdar an locha gu tr矛 troighean na b鈥 脿irde na 鈥檔 矛re a b鈥 脿irde a ruigeadh e le tuiltean an Earraich. Ann an Cille Chuimein, chaidh b脿ta a bha l脿n fiodha a sguabadh 脿s an loch, agus fh脿gail air t矛r. Ge-t脿, 鈥檚 e aon rud nach do thachair gun robh aithrisean ann mu Niseag 鈥 uilebheist Loch Nis 鈥 ann an co-cheangal ris a鈥 chrith-thalmhainn!
听听听听听听听听听听听 B鈥 e sin Crith-thalmhainn Mh貌r Lisbon. Ach d猫 mu dheidhinn crithean ann an Inbhir Nis? No anns a鈥 Ghleann Mh貌r, far a bheil sg脿ineadh chreagan ann ris an canar 鈥淭he Great Glen Fault鈥? Uill, chan eil iad a鈥 tachairt ach ainneamh. Chan eil Sg脿ineadh a鈥 Ghlinne Mh貌ir mar a tha Sg脿ineadh ainmeil San Andreas ann an California, gu fortanach dhuinn. Mar as trice, bidh meadhan na crithe p矛os m貌r a-mach 脿 baile Inbhir Nis. Ach corra uair bha crithean-talmhainn ann, far an robh meadhan na crithe gu math faisg air a鈥 bhaile.
听听听听听听听听听听听 鈥橲 d貌cha gur iad an d脿 eisimpleir as fhe脿rr dhiubh 鈥 an fheadhainn a thachair ann an ochd ceud deug is sia-deug (1816) agus ann an naoi ceud deug 鈥檚 a h-aon (1901). Tha na h-e貌laichean dhen bheachd gun robh meadhan na ciad t猫 siar air Inbhir Nis agus gun robh meadhan na 诲脿谤苍补 t猫 ann an Dabhach Gairbheach, d矛reach seachd cilemeatair a-mach 脿s a鈥 bhaile.
听听听听听听听听听听听 Agus cuin a thig an ath chrith-thalmhainn a bhuaileas air Inbhir Nis? Uill, 鈥檚 e an fh矛rinn a th鈥 ann nach eil fhios againn.
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
tha cuid a鈥 cumail a-mach: some people maintain; as coireach ri cuid de na h-aithrisean mu uilebheist Loch Nis: responsible for some of the reports about the Loch Ness monster; tuinn mh貌ra: big waves; air s脿illeabh na gaoithe aig aon cheann: because of the wind at one end; a鈥 putadh an uisge air uachdar Loch Nis thar fad an locha: pushing the water on the surface of Loch Ness along the length of the loch; ceann thall: far end; air ais 鈥檚 air adhart: back and forward; faodaidh buaidh na crithe a bhith ri a faicinn: the effect of the quake can be seen; tr矛 troighean na b鈥 脿irde na 鈥檔 矛re a b鈥 脿irde a ruigeadh e: three feet higher than the highest level it would reach; tuiltean an Earraich: Spring floods; far a bheil sg脿ineadh chreagan: where there is a geological fault; chan eil iad a鈥 tachairt ach ainneamh: they only happen rarely; bidh meadhan na crithe p矛os m貌r a-mach 脿: the epicentre of the quake is a good bit outside.
Puing-ch脿nain na Litreach
Gn脿thas-cainnt na Litreach
Ged a tha an aon litreachadh orra: although they share the same spelling.
听
Tha 鈥淟itir do Luchd-ionnsachaidh鈥 air a maoineachadh le MG ALBA
Broadcasts
- Fri 13 Apr 2012 11:55大象传媒 Radio nan G脿idheal
- Sat 14 Apr 2012 10:55大象传媒 Radio nan G脿idheal
- Sun 15 Apr 2012 14:55大象传媒 Radio nan G脿idheal
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.