大象传媒

Gilleasbuig Fearghasdan

Anna: Bha thu ann an Nis airson bliadhnaichean nuair a bha thu beag. D猫 se貌rsa saoghal a bh鈥� agad ann an Le貌dhas?

Gilleasbuig: Uill, mar a thuirt t猫 rium nuair a chaidh mi a鈥� ch猫ilidh ann an Nis o chionn ghoirid, "Is math am bainne a fhuair thu!" Bha, bha e math. 鈥橲 e 脿ite, 脿ite be貌thail a bh鈥� ann an Nis nuair a bha mi beag. 鈥橲 d貌cha nach eil uiread de shluagh ann an-diugh, ach an uair sin, bha t貌rr dhaoine a鈥� fuireach ann, agus bha a鈥� Gh脿idhlig bitheanta. 鈥橲 i a bh鈥� aig a鈥� mh貌r-chuid de dhaoine nuair a听 dheidheadh tu a-mach...

Anna: Agus 鈥檚 e d鈥� athair a thug ann sibh?

Gilleasbuig: 鈥橲 e, bha m鈥� athair na mhinistear anns an Eaglais St猫idhichte, is bha e an sin nuair a rugadh mise ann an seachdad 鈥檚 a c貌ig, agus bha sinn ann c貌ig bliadhna gus an d鈥� fhuair e gairm a Phort R矛gh san Eilean Sgitheanach.

Anna: Is tha mi a鈥� creids鈥� nuair a bha thu ann am manse, 鈥檚 e 脿ite trang a tha sin le daoine a-mach is a-steach.

Gilleasbuig: Daoine a-mach is a-steach an-c貌mhnaidh. Daoine a鈥� tadhal, ministearan eile, daoine a鈥� tighinn a choimhead air m鈥� athair, 猫ildearan, daoine a鈥� c猫ilidh an-c貌mhnaidh.

Anna: Feadhainn annasach uaireannan?

Gilleasbuig: Bha. Tha cuimhn鈥� am... bha Iain Paisley ann turas. Chan eil fhios a鈥檓 carson a bha e ann an Nis, ach ministear, thug e Iain a鈥� ch猫ilidh air m鈥� athair, is tha se貌rsa de chuimhne agam air a鈥� chruthail mh貌r a bha seo a鈥� nochdadh aig an doras.

Anna: Duine m貌r a bh鈥� ann.

Gilleasbuig: Duine m貌r.

Anna: Nise, nuair a bha thu ag 猫irigh, nuair a bha thu a鈥� f脿s suas, d猫 se貌rsa rud a bhiodh tu a鈥� leughadh?

Gilleasbuig: Uill, an 霉idh a bu mhotha a bh鈥� agamsa nuair a bha mi beag, 鈥檚 e saoghal n脿dair agus beathaichean dhen a h-uile se貌rsa. Agus, tha mi a鈥� smaoineachadh gur e an rud a bu mhotha a ghlac m鈥� aire nuair a bha mi beag, cha b鈥� e leabhar a bh鈥� ann idir ach cairtean a bha an Reader鈥檚 Digest a鈥� cur a-mach air an robh dealbhan den a h-uile se貌rsa creutair, agus air a鈥� ch霉l, bha fiosrachadh mu dheidhinn, agus bha se貌rsa de bhogsa plastaig anns an robh na cairtean seo, ceudan dhiubh.听 Agus, mas math mo chuimhne, bha mise air a h-uile gin dhiubh, bha fhios agam d猫 bh鈥� annta. Bha mi air a h-uile fear ionnsachadh. 鈥橲 e sin am party piece a bh鈥� agam. Duine a bhiodh a鈥� taghadh fear agus...

Anna: 鈥淒猫 am beathach a tha seo?鈥� 鈥淚nnsidh mi dhut!鈥�

Gilleasbuig: Dh鈥檌nnsinn dhaibh, agus lean sin rium fad lathaichean na sgoile, agus gu h-araid, bha 霉idh agam ann an e貌in - eunlaith. 鈥橲 e cuspair a b鈥� fhe脿rr a ch貌rd rium nuair a bha mi anns an sgoil agus mar sin, lean mi orm is rinn mi bith-e貌las, biology, anns an Oilthigh ann an Obar Dheathain.

Seonaidh Ailig: Oh bha, bha. Bha e gr脿ineil ann an d貌igh gum feumadh e tachairt. Ach ann an d貌igh eile, bha e math a thoradh, bha thu a鈥� cur e貌las gu math tr脿th air daoine air nach robh thu e貌lach ron a sin. Agus, bha caidreachas 脿s 霉r anns an robh thu an s脿s nach robh agad ron a sin.

Ach, aig an aon 脿m, bha mise is tha mi a鈥� creidsinn a鈥� chuid a bu mhotha aig an aois sin, aig aois ceithir bliadhn鈥� deug, bha sinn gar dalladh leis a鈥� chianalas. Agus, bheireadh tu treis mus faigheadh tu seachad air a sin.

Agus nuair a dh鈥檉h脿g mi, bha mi air a bhith ann an Sgoil Cheann a鈥� Bh脿igh, is ch貌rd sin uabhasach math rium. Agus bha tidsearan math ann, is feadhainn nach robh cho math, ach sin mar a gheibh thu ann an sgoil sam bith. Ach nuair a chaidh mi Phort R矛gh, chuir mi e貌las air balaich 脿s an Eilean Sgitheanach is 脿s na Hearadh is bha sinn uabhasach c脿irdeil.

A鈥� chiad rud a thachair, a鈥� chiad chuimhn鈥� a th鈥� agam nuair a chaidh mi sgoil Phort R矛gh, 鈥檚 e gun robh na balaich a bh鈥� ann romhainn, is bha sinn a鈥� fuireach anns an ostail, ostail nam balach. Agus bha na h-igheanan a鈥� fuireach anns an ostail aca fh猫in is bha i 尘矛濒别 air falbh bho ostail nam balach, is tha mi a鈥� creidsinn gun d鈥� rinn iad sinn a dh鈥檃ona-ghnothaich.

Annella: Chan eil fhios a鈥檓 am biodh 尘矛濒别 fada gu le貌r!

Seonaidh Ailig: Agus a鈥� chiad chuimhn鈥� a th鈥� agam, 鈥檚 e nuair a chaidh mi dhan ostail ann am Portr矛gh. Na balaich a bh鈥� ann romhainn, is an fheadhainn a bu shine na bha sinne a鈥� faighneachd d猫 a far-ainm a bh鈥� oirnn. Agus, dh鈥檉haighneachd fear dha na balaich mh貌ra dhomhsa d猫 an t-ainm a bh鈥� orm.

Is thuirt mi, 鈥淐oma leat鈥�.

Is thuirt e, 鈥溾�橲 e sin a bheir sinn ort!鈥�

Ach, chan e, oir bha far-ainm orm mu thr脿th!

Iain Mac'illeMh矛cheil: Tha sibh ag obrachadh math c貌mhla agus tha thusa...
Ailean Caimbeul: Cha chuala tusa sinn a鈥� dol far a ch猫ile fhathast!
IMM: Oh uill, cuiridh mi geall...uill, tha sin buailteach a鈥� tachairt, nach eil, ma tha sibh ag obair c貌mhla?
Ailean: Oh, tha sinn a鈥� dol far a ch猫ile fad na h-霉ine, gu s貌nraichte san t-samhradh is a tha sinn...
Ian Mac a鈥� Ghobhainn: Sa Chastlebay Bar 脿s d猫idh dram no dh脿 鈥檚 d貌cha!
Ailean: ....sinn a鈥� dol far a ch猫ile mu dheidhinn rudan beag, 鈥檈il fhios agad?
IMM: Am bi?
Ailean: Oh rudan beag, aye.
IMM: Tha sibh a鈥� dol air a nerve aig c脿ch a鈥� ch猫ile?
Ailean: Tha Fido a 'chompadh' aig a dh矛nneir!
IMG: Tha daonnan, tha giotar daonnan ro 脿rd cuideachd, innsidh mi sin dhut!
Ailean: Ah uill, tha bass aigesan ro 脿rd a鈥� chuid as motha den 脿m cuideachd!
IMM: Agus, ma tha sibh air chuairt neo rud dhan t-se貌rsa sin air feadh an t-samhraidh, tha sibh dha-r矛ribh buailteach air a bhith trod ri ch猫ile.
Ailean: Oh aye. Uill, tha sinn a鈥� faicinn c脿ch a ch猫ile bho sia uairean sa mhadainn gu tr矛 uairean sa mhadainn.
IMM: Tha, tha mi a鈥� creidsinn, tha mi a鈥� creidsinn, ach 鈥檚 e deagh charaidean a th鈥� annaibh...
IMG: A鈥� mh貌r-chuid den 霉ine!
IMM: A鈥� mh貌r-chuid den 霉ine. An tusa as 貌ige anns a鈥� ch貌mhlan, Ian?
IMG: 鈥橲 e, 鈥檚 e aye.
Ailean: Agus mise as sine.
IMM: Am b猫ibidh, agus 鈥檚 tusa as sine.
IMG: Bha mise a鈥� dol a r脿dh sin!
Ailean: Tha fhios a鈥檓 gun robh! Th脿inig mi staigh romhad!
IMM: Uill, cuiridh mi geall gu bheil agadsa ri ceann a鈥� mhaide a chumail riutha air fad agus smachd a chumail orra.
Ailean: Uill, tha mi a鈥� d猫anamh sin, aye.
IMM: Tha thu a鈥� feuchainn 鈥�
Ailean: Uill, tha mi a鈥� feuchainn ri...aye. Ach, tha iad gu math fiadhaich!
IMM: C脿鈥� robh sibh an-uiridh as t-samhradh? An robh sibh sna h-Eileanan no...?
IMG: Aye, d矛reach air feadh an 脿ite.
Ailean: Air feadh an 脿ite.
IMG: D矛reach na h-Eileanan air fad.
IMM: Chunnaic mi sibh ann an 脤le aig F猫is Uisge-Beatha 脤le.
IMG: Aye, bha sinn an sin.
Ailean: Aye, bha sinn ann.
IMM: Bha Norrie Mac脤omhair a鈥� seinn c貌mhla ribh cuideachd.
IMG: Aye, aig an distillery Bowmore. Bha sin...
IMM: Bha mi ann. Bha mi fh猫in ro thrang a鈥� blasad air an stuth.
IMG: Aye? An do ch貌rd e riut?
IMM: Ch貌rd e rium gl猫 mhath. Bha an t-s矛de d矛reach cho math.
IMG: Bha e math.
Ailean: Bha. Bha an t-s矛de math.
IMG: Cheannaich sinn uile botal den festival edition.
IMM: Is d猫 na chosg sin dhuibh a-nis?
IMG: Tr矛 ceud is caogad.
Ailean: Uill, cha do cheannaich mise botal!
IMM: An e sin an tuarastal a fhuair sibh?
IMG: Aye uill, chan e!
IMM: Uill, bidh fhios agad air a seo, n矛 sibh airgead m貌r air latha bre脿gha a鈥� choireigin.
IMG: Aye n矛, uill, sinne neo an distillery?
IMM: Sibhse ma tha sibh a鈥� dol ga reic, aye!
Ailean: Ma chumas sinn gr猫im air!
IMM: Mura h-貌l sibh e.
Ailean: Ma dh鈥檉hanas i d霉inte!
IMM: Ma dh鈥檉hanas i d霉inte, sin agad e, sin agad e.

脌s d猫idh Cia mheud (鈥楬ow many?鈥�), d脿 (2), fichead (20), ceud (100) :
ainmear singilte (鈥榮ingular, not plural鈥�).

CIA MHEUD?

Cia mheud litir a tha san aibideil R貌manach? 鈥榯he Roman alphabet鈥�?
Cia mheud litir a tha san aibideil anns a鈥� Gh脿idhlig?
Cia mheud 辫谤貌驳谤补尘 a tha san t-sreath seo de Beag air Bheag?
Cia mheud sgioba a bha sa cho-fharpais?
鈥楬ow many teams were in the competition?鈥櫶�

2听 听D脿听 +听 ainmear singilte听 +听 s猫imheachadh

tr矛 b霉ird听听听听听 听听听听 d脿 产丑貌谤诲听
c貌ig dealbhan听 d脿 dhealbh
sia puingean听 听 d脿 phuing
tr矛 faclan听听 听听听听听 d脿 fhacal.

12听听听 听D脿 + ainmear singilte (+ s猫imheachadh)听 +听 dheug

D脿 uair dheug. 12 hours (鈥榯wo hour teen鈥�), 12 oclock
Cia mheud m矛os a tha sa bhliadhna?听 D脿 mh矛os dheug. Tha d脿 mh矛os dheug anns a鈥� bhliadhna.听听听听
鈥楾here are twelve months in the year.鈥�
Tha an d脿 phuing dheug againne a鈥� dol gu Latvia.听
鈥極ur twelve points go to Latvia.鈥櫶�

20听 听听Fichead听 + ainmear 蝉颈苍驳颈濒迟别.听

Fichead not听听听听 twenty pounds听听听听听
Fichead c霉听听听听听 twenty dogs
fichead triop听听听 twenty times

100 听听听听听 听Ceud听 +听 ainmear 蝉颈苍驳颈濒迟别.听

Ceud p矛obaire听听听听听听听听听 鈥榓 hundred pipers鈥櫶�
Ceud bliadhna听听听听听听听听听 鈥榓 hundred years鈥�
Ceud ainm-sgr矛obhte 'a hundred signatures鈥�

ceud 鈥�100鈥櫶�听听 听听

Ceud latha听听听听听 鈥榓 hundred days鈥櫶�听 听听
Ceud facal听听听听听 鈥榓 hundred words鈥� 听听
Ceud bliadhna听 'a hundred years鈥櫶� 听

a鈥� chiad 鈥榯he first鈥� (+ s猫imheachadh)*

a鈥� chiad latha听听 鈥榯he first day鈥�
a鈥� chiad fhacal听 鈥榯he first word鈥�
a鈥� chiad bhliadhna听 鈥榯he first year鈥�

*Ach thoiribh an aire:
an t-aona linn fichead听 'the 21st century'
an t-aona linn deug听听听听 'the 11th century'

Bha G脿idhlig ga bruidhinn air feadh Alba anns an aona linn deug, agus nach math gu bheil i fhathast ga bruidhinn anns an aona linn fichead.听听听
鈥楪aelic was spoken throughout Scotland in the 11th c., and isn鈥檛 it great that it鈥檚 still spoken in the 21st.鈥�

deug (鈥榯een鈥�, 11鈥�19): ainmear anns a鈥� mheadhan (noun in the middle)

c貌ig 辫谤貌驳谤补尘an deug听 鈥�15 programmes (five programmes teen)鈥�
ochd litrichean deug听 鈥�18 letters (eight letters teen)鈥櫶�听听听听
sia sgiobaidhean deug听 鈥�16 teams (six teams teen)鈥櫶�
an naoidheamh linn deug听 鈥榯he 19th century (ninth century teen)鈥�
aon uair deug听 鈥�11 hours (one hour teen), eleven o鈥檆lock鈥櫶�
d脿 uair dheug听 鈥榯welve hours (鈥榯wo hour teen鈥�), 12 o鈥檆lock鈥� (also pronounced 诲脿-谤别耻驳)

Cuin a chaidh na rathaidean-iarainn a thogail?听听听听
鈥榃hen were the railroads built?鈥櫶� Anns an naoidheamh linn deug,
An coinnich sinn aig aon uair deug?听听
鈥榃ill we meet at 11 o鈥檆lock?鈥�
D猫 mu dheidhinn d脿 uair dheug?听听听听
鈥榃hat about 12 noon?鈥�
Coinnichidh sinn aig d脿 uair dheug, ma-th脿 - airson breacaist.听听听听
鈥榃e鈥檒l meet at 12, then 鈥� for breakfast.鈥�

Puing a bharrachd:

leth-cheud (50) agus 尘矛濒别 (1000) + ainmear singilte

Leth-cheud duine, leth-cheud bliadhna, leth-cheud taigh
M矛le duine, 尘矛濒别 bliadhna, 尘矛濒别 f脿ilte, ceud 尘矛濒别 f脿ilte

听

Is iomadh car a tha an saoghal a鈥� cur dheth