大象传媒

Beathag Mhoireasdan

Iain: Bha thu ag innse dhomh mus t脿inig sinn air an 猫adhar gu bheil 霉idh mh貌r agad ann an Dubai agus...

Beathag: Oh seadh.

Iain: ...gum bi thu a鈥� dol ann tric.

Beathag: Bidh, uill uair anns a鈥� bhliadhna, tha. Tha Dubai a鈥� 肠貌rdadh rium agus nuair a thill mi... nuair a bha mi air an t-slighe air ais 脿 Astr脿ilia, dh鈥檉huirich mi ann an Dubai tr矛 oidhche d矛reach airson...

Iain: 顿猫 tha gad thoirt air ais ann? A bheil bodach agad ann an Dubai?

Beathag: Oh isd! Chan eil!

Iain: Sheikh?

Beathag: Chan eil sheikh agam. Oh murt mh貌r!

Iain: Ach a bheil adhbhar carson a tha thu a鈥� dol a-null cho tric?!

Beathag: Tha thu a-nist鈥� a鈥� toirt orm g脿ireachdaich! Uill chaidh mi ann an toiseach... fhuair mi cuireadh bho caraid dhomh, caraidean dhomh a bha ann agus bha esan ag obair ann an Dubai. Agus sin mar a th貌isich mi a鈥� dol ann. Bhithinn acasan an toiseach, ach an uair sin th脿inig iad dhachaigh a dh鈥檉huireach an Glaschu air ais. Ach ch霉m mise a鈥� dol ann airson seachdain. Mar as trice, 鈥檚 ann anns an Fhaoilleach a bhios mi a鈥� dol ann. Deireadh an Fhaoillich, tha an t-s矛de an uair sin ann an Dubai a鈥� f脿s bl脿th is tha e gu math c脿ilear.

Iain: Feumaidh mi aideachadh an t-e貌las a th鈥� agam air Dubai, chan eil miann sam bith agam dol ann.

Beathag: Nach eil?

Iain: Ach feuch ri reic a-niste.

Beathag: Uill, tha e math airson ceannach

Iain: Tha, tha e coltach.

Beathag: Tha malls uabhasach math ann. Ach a bharrachd air a sin, tha t貌rr ann a dh鈥檉haodas tu dh猫anamh.听听

听

Calum B脿n

Chan eil balach eile ann an sg矛re Lag na Coille cho tapaidh, cho modhail, cho sunndach, agus cho 猫asgaidh ri Calum B脿n, mac Sheumais Chaluim. Tha a h-uile duine anns an 脿ite, sean is 貌g, gl猫 mheasail air a鈥� ghille seo, agus tha adhbhar aca.

Ged nach eil e ach gl猫 貌g, chan eil car nach cuir e a l脿mh ris, agus tha e cho de貌nach cuideachadh a thoirt do neach eile 鈥檚 a tha e obair an taighe aca fh猫in a dh猫anamh.

Chan eil Calum fhathast ach aon bliadhna deug a dh鈥檃ois ach tha e m貌r, l脿idir. Tha suas ri 肠貌ig troighean a dh鈥櫭爄rd ann, agus cha mh貌r nach ann a chanadh tu gu bheil e ceithir bliadhna deug a dh鈥檃ois. Is ann ri cuideachd athar a chaidh Calum, agus is e daoine m貌ra, treuna a bha annta riamh. Tha fios aig muinntir na sg矛re air fad cho l脿idir agus cho sunndach, sgiobalta is a bha seanair Chaluim an uair a bha e na dhuine 貌g. Cha robh aca air a-riamh ach 鈥淐alum M貌r鈥�. Is e ainm a sheanar a tha air Calum B脿n ach, fhad 鈥檚 a tha e anns an sgoil, chan eil air ach Calum MacDh貌mhnaill, agus is e sin an t-ainm a bhitheas e a鈥� sgr矛obhadh air a leabhraichean G脿idhlig.

Tha m貌ran ag r脿dh nach eil 脿ite eile ann a tha nas br猫agha na Lag na Coille ach is ann a chanas Calum fh猫in nach eil 脿ite idir ann a tha faisg cho br猫agha ris. Is ann ri taobh Loch an D霉in a tha an taigh b貌idheach, grinn anns a bheil e a鈥� fuireach, e fh猫in is athair is a mh脿thair, agus M脿iri, a phiuthar.

A. Feuch 诲猫 cho math 鈥檚 a fhreagras tu na ceistean seo:

1. C脿it a bheil Calum a鈥� fuireach?
2. Carson a tha 鈥淐alum B脿n鈥� ac鈥� air?
3. 顿猫 an se貌rsa gille tha ann an Calum?
4. 顿猫 an t-ainm a tha air athair Chaluim?
5. Carson is toigh leis a h-uile duine Calum?
6. 顿猫 an aois a tha e?
7. 顿猫 an aois a tha thu fh猫in?
8. 顿猫 an 脿ird a tha ann?
9. 顿猫 nis an 脿ird a tha annad fh猫in?
10. Carson a thugadh an t-ainm air Calum?
11. 顿猫 an se貌rsa 脿ite tha ann an Lag na Coille?
12. Saoil gu 诲猫 tha f脿s anns an 脿ite seo?
13. C脿it a bheil an taigh anns a bheil Calum a鈥� fuireach?
14. 顿猫 an se貌rsa taighe tha ann?
15. C脿it a bheil an taigh agad fh猫in?
16. 颁貌 tha fuireach 肠貌mhla ri Calum?
17. 颁貌 tha fuireach 肠貌mhla riut fh猫in?
18. Cia mheud piuthar a tha aig Calum?
19. Cia mheud br脿thair a tha aige?
20. Cia mheud piuthar agus br脿thair a tha agad fh猫in?

听

B. Cuir facail fhreagarrach anns na sreathan seo, far a bheil feum orra:

1. Tha... anns a鈥� choille.
2. Gheibh sinn... anns a鈥� mhuir.
3. Gheibh sinn faochagan anns an...
4. Tha... a鈥� f脿s anns a鈥� gh脿rradh.
5. Bidh sinn ag ithe... 肠貌mhla ri sgadan.
6. Ni am bainne an t矛...
7. N矛 an... an t矛 milis.
8. Cluinnidh tu searmon anns an...
9. Tha fraoch a鈥� f脿s air a鈥�...
10. Cha bhi clann idir anns an... Disathairne.

Peigi Townsend

Peigi: Tha mi a鈥� creidsinn nach eil duine be貌 againn nach eil a鈥� gabhail an eagail aig 脿m air choireigin. Mar a tha an seanfhacal a鈥� cur nar cuimhne, 鈥檚 e th鈥� anns an eagal ach rud a thig gun iarraidh, is nam b鈥� urrainn dhuinn a sheachnadh, dh猫anamaid ar d矛cheall gus sin a dh猫anamh.

Nist鈥�, tha fhios againn gu bheil buaidh chumhachdach aig an eagal air ar ceann-eanchainn agus 脿s a dh猫idh sin air ar corp gu l猫ir. Bhon a tha sinn fo chochall ar cridhe, faodaidh e a bhith gun caill sinn ar l霉ths airson greis neo gum bi ar stamag a鈥� cur nan car a鈥� mhuiltein.

Tha saic-e貌laichean ag innse dhuinn gu bheil e n脿darra gu le貌r a bhith air ar clisg nuair a tha sinn ann an cunnart air choreigin, neo ma tha cunnart air choreigin air f脿ire. Gl猫 thric, tha eagal na mheadhan air ar beatha a dh矛on. Ma tha eagal oirnn ro rud air choreigin, can teine, cha tig sinn cho d脿n air 's gun 诲猫an e cron oirnn.

鈥橲 e gliocas a th鈥� ann cuideachd a bhith caran gealtach ann an suidheachaidhean air nach eil sinn cho e貌lach. Is tha e n脿darra cuideachd eagal a bhith oirnn ro bhocain, 's ro fhulangas is ron bh脿s.

顿猫 a鈥� Gh脿idhlig air 鈥榤ountain鈥�? O chionn ghoirid, chuir fear a鈥� cheist sin orm 鈥� ann am Beurla. Fhreagair mi, 鈥樁倜� an se貌rsa mountain?! Tha 肠貌rr is ceud facal againn ann an G脿idhlig airson 鈥榤ountain鈥� no 鈥榟ill鈥�!

Bidh sibh e貌lach air an fhacal beinn. Mar eisimpleir Beinn nan Lus ann am Muile. Beinn nan Lus.

Canaidh sinn 鈥榖einn鈥� an-diugh. Ach bha na seann daoine ag r脿dh, 鈥榖eann鈥�. Beann. Cluinnidh sinn 鈥榖eann鈥� fhathast. Mar eisimpleir, ma tha sinn a鈥� gabhail deoch-sl脿inte, faodaidh sinn seo a r脿dh 鈥� 鈥楾矛r nam Beann, 鈥檚 nan Gleann 鈥檚 nan Gaisgeach!鈥� 鈥� the land of the mountains, the glens and the heroes. T矛r nam Beann, 鈥檚 nan Gleann 鈥檚 nan Gaisgeach.

An toiseach bha ciall eile air beann. Bha e a鈥� ciallachadh 鈥榓dharc鈥� 鈥� an animal鈥檚 horn. Mar sin, tha beannach a鈥� ciallachadh 鈥榟orned鈥�. Beannach.

Airson 鈥榦n the mountain鈥�, bha daoine ag r脿dh, 鈥榓ir a鈥� bheinn鈥�. Cha robh iad ag r脿dh, 鈥榓ir a鈥� bheann鈥�. Tha adhbhar gramataigeach airson sin. Ach f脿gaidh mi sin aig Oisean a鈥� Ghr脿mair, 鈥檚 d貌cha! Co-dhi霉, bha daoine ag r脿dh, 鈥楤idh mi air a鈥� bheinn a-m脿ireach鈥�, 鈥楾ha sneachd air a鈥� bheinn.鈥� Agus dh鈥檃tharraich beann gu beinn.

Air ais gu Beinn nan Lus ann am Muile. A bheil sibh a鈥� tuigsinn ciall an ainm? Tha lus a鈥� ciallachadh 鈥榩lant鈥� no 鈥榟erb鈥�. Beinn nan Lus 鈥� the mountain of the plants. 脌ite math airson lusan fhaicinn!

GA MO THOIRT / DO THOIRT / GA THOIRT etc

gam thoirt听听听听 鈥榯aking/bringing me鈥�
gad thoirt听听听听 听鈥榯aking/bringing you鈥�
ga thoirt听听听听听听 鈥榯aking/bringing him/it鈥�
ga toirt听听听听听听听听 鈥榯aking her/it鈥�

gar toirt听听听听 鈥榯aking us鈥�
gur toirt听听听听 鈥榯aking you (pl.)
gan toirt听听听听 鈥榯aking them鈥�

Tha an dealbh seo gam thoirt ais ais gu l脿ithean m鈥� 貌ige.听听听听
鈥楾his photo takes me back to my young days [days of my youth]鈥�.

Bidh mi ga thoirt dhachaigh anns a鈥� ch脿r.听听听
鈥業鈥檒l be taking him home by car.鈥�

Bidh mi ga toirt dhachaigh anns a鈥� ch脿r.听听听听
鈥業鈥檒l be taking her home by car.鈥�

Bhiodh am bus gar toirt dhachaigh aig deireadh na h-oidhche.听听听听
鈥楾he bus would take us home at the end of the night.鈥�

Bidh mi gur toirt air ais gu rudan a chuala sibh nas tr脿ithe air a鈥� phr貌gram.听听听听
鈥業鈥檒l be taking you back to things you heard earlier o in the programme.鈥�

Chan eil feum annta 鈥檚 bidh mi gan toirt air ais dhan bh霉th a-m脿ireach.听听听听
鈥楾hey鈥檙e no use and I鈥檒l be taking them back to the shop tomorrow.鈥�

Iain MacIlleMh矛cheil agus Beathag Mhoireasdan:
鈥湺倜� tha gad thoirt air ais ann?鈥澨�听听听
What takes you back there?

FAICIBH CUIDEACHD:听听 Beag air Bheag 1, Pr貌gram 9

听
鈥橲 ANN . . . A听 (cuideam [emphasis] air cuin, c脿it, ciamar, carson鈥�)

Iain MacIlleMh矛cheil agus Beathag Mhoireasdan:
鈥淢ar as trice, 鈥檚 ann anns an Fhaoilleach a bhios mi a鈥� dol ann.鈥澨�听听听
鈥楿sually, it鈥檚 in January that I go (there).鈥�

Bidh mi a鈥� dol ann听 [Cuin?...]听 anns an Fhaoilleach.
鈫捥�听 鈥橲 ann听 anns an Fhaoilleach a bhios mi a鈥� dol ann.听听听听
鈥业迟鈥檚 in January I usually go.鈥�

EISIMPLEIREAN EILE:

Tha sinn a鈥� falbh听 [Cuin?...]听 an-diugh fh猫in.听听听听
鈫捥� 鈥橲 ann an-diugh fh猫in a tha sinn a鈥� falbh. Greas ort!听听听听听
鈥业迟鈥檚 today we鈥檙e going away. Hurry up!鈥�

Bidh mi a鈥� dol [C脿it?...]听 a Dhub脿i an toiseach, agus an uair sin a dh鈥橝str脿lia.
鈫捥�听 鈥橲 ann a Dhub脿i a bhios mi a鈥� dol an toiseach, agus an uair sin a dh鈥橝str脿lia.

Bidh mi a鈥� falbh听 [脌 c脿it?...]听 脿 port-adhair Ghlaschu.听听听听
鈥業鈥檒l be leaving from Glasgow airport.鈥�
鈫捥�听听听 鈥橲 ann 脿 port-adhair Ghlaschu a bhios mi a鈥� falbh.

颁貌 脿s a tha sibh?听 Tha mise 脿 Glaschu, tha Iain 脿 脤le agus tha M脿iri-C猫it 脿 Uibhist.听
鈫捥�听听 鈥橲 ann 脿 Glaschu tha mise, 脿 Ile a tha Iain, agus 脿 Uibhist a tha M脿iri-C猫it.

听
Bidh mi a鈥� siubhal听 [Ciamar?...]听 air b脿ta.
鈫捥�听 鈥橲 ann air b脿ta a bhios mi a鈥� siubhal ann.听听听
鈥橧t鈥檚 by boat (that) I鈥檒l be going.鈥櫶�

Bidh mi a鈥� siubhal听听 [Ciamar?...]听听 leam fh矛n.
鈫捥�听 鈥橲 ann听 leam fh矛n a bhios mi a鈥� siubhal.听听听听
鈥业迟鈥檚 by myself (that) I鈥檒l be travelling.鈥�

Tha iad a鈥� siubhal [Ciamar?...]听 leis a鈥� ch脿r.
鈫捥�听 鈥橲 ann leis a鈥� ch脿r a tha iad a鈥� siubhal.听听听听
鈥�It鈥檚 by car that they鈥檙e travelling.鈥�

Tha iad a鈥� falbh听 [Cuin?...]听 an-ath-sheachdain.
鈫捥�听 鈥橲 ann听 an-ath-sheachdain a tha iad a鈥� falbh.听听听听
鈥�It鈥檚 next week they鈥檙e leaving.鈥�

Tha mise a鈥� falbh听 [Cuin?...] an-dr脿sta fh猫in.听听听听
鈥业鈥檓 leaving right now,鈥�
鈫捥�听 鈥橲 ann an-dr脿sta fh猫in a tha mise a鈥� falbh.听听听听
鈥�It鈥檚 right now that I鈥檓 leaving.鈥�

Cha deach sinn ann听 [Carson?...]听 air sg脿th na droch th矛de.
鈫捥�听 鈥橲 ann air sg脿th na droch th矛de nach deach sinn ann.听听听听
鈥业迟鈥檚 because of the bad weather (that) we didn鈥檛 go.鈥櫶�听听
(Note: nach deach =听 negative of a chaidh)

Diofar eadar 鈥橲 ANN (鈥业迟鈥檚鈥�) agus 鈥橲 E (鈥业迟鈥檚鈥�) ?

Cuideam (emphasis) air cuin, c脿it, ciamar, carson:听 鈥橲 ann
Cuideam (emphasis) air 肠貌 no 诲猫:听 鈥橲 e

鈥橲 E :

颁貌 bha air a鈥� phr貌gram?听 Bha Beathag air a鈥� phr貌gram.听听听听
鈫捥�听 鈥橲 e Beathag a bha air a鈥� phr貌gram.听听听听
鈥业迟鈥檚 Beathag that was on the program.鈥�

颁貌 bha a鈥� bruidhinn rithe?听 Bha Iain a鈥� bruidhinn rithe.
鈫捥�听 鈥橲 e听 Iain a bha a鈥� bruidhinn rithe.听听听听
鈥业迟鈥檚 Iain that was speaking to her.鈥�

顿猫 bha a鈥� 肠貌rdadh rithe?听 Bha na malls a鈥� 肠貌rdadh rithe.听听听听
鈫捥�听 鈥橲 e听 na 鈥榤alls鈥� a bha a鈥� 肠貌rdadh rithe.听听听听
鈥业迟鈥檚 the malls she enjoyed.鈥�

顿猫 tha dh矛th orm?听 Tha saor-l脿ithean a dh矛th orm.
鈫捥�听 鈥橲 e saor-l脿ithean a tha dh矛th orm.听听听
鈥业迟鈥檚 holidays I need.鈥�

Coimeas eadar 鈥橲 E (鈥业迟鈥檚鈥�) agus 鈥橲 ANN (鈥业迟鈥檚鈥�):

听
It鈥檚 M脿iri:听 鈥橲 e M脿iri听听听听听 听听
鈥橲 e M脿iri a bhios 肠貌mhla rium.
It鈥檚 with M脿iri:听听 鈥橲 ann le M脿iri听听听 听
鈥橲 ann le M脿iri a bhios mi a鈥� dol ann.听听听

It鈥檚 holidays:听 鈥橲 e l脿ithean saora听 听
鈥橲 e l脿ithean saora a tha dh矛th orm.听听听
鈥业迟鈥檚 holidays (that) I need.鈥�

It鈥檚 during the holidays:听 鈥橲 ann anns na l脿ithean saora听听听听 听
鈥橲 ann anns na l脿ithean saora a th猫id sinn ann.听听听听
鈥业迟鈥檚 during the holidays (that) we鈥檒l go.鈥�

It鈥檚 the bad weather:听 鈥橲 e an droch th矛de
鈥橲 e an droch th矛de a chuir stad oirnn.听听听听
鈥业迟鈥檚 the bad weather that stopped us.鈥�

It鈥檚 because of the bad weather:听 鈥橲 ann air sg脿th na droch th矛de
鈥橲 ann air sg脿th na droch th矛de nach deach sinn ann.听听听听
鈥业迟鈥檚 because of the bad weather (that) we didn鈥檛 go.鈥櫶�

听
Thoiribh an aire cuideachd:听听 AN ANN?听听听听 CHAN ANN?
An ann le Se貌ras a bhios tu a鈥� dol ann?听听
Chan ann. 鈥橲 ann le M脿iri a bhios mi a鈥� dol ann.听 (No: Chan ann, ach le M脿iri.)

FAICIBH CUIDEACHD:听听 Beag air Bheag 2, Pr貌gram 8